Paylaş:
Asperger Sendromu, günümüzde Otizm Spektrum Bozuklukları içerisinde sınıflandırılan nörogelişimsel bir bozukluktur.
Avusturyalı psikiyatrist olan Hans Asperger 1944’te özel eğitim alanında çalışmalarını sürdürürken sosyal gruplar ile bütünleşmekte güçlük çeken dört çocuk tanımlamıştır. Asperger; entelektüel becerilerin kaybolmamasına karşın bu çocuklarda sözel olmayan iletişimde belirgin derecede sınırlılıklar keşfetmiştir. Empatiden yoksun bu çocuklar oldukça formal bir dil kullanarak hareket ettiği için Asperger bu çocukları ‘küçük profesörler’ olarak tanımlamıştır. İlerleyen zamanlarda Hans Asperger, bozukluğun temelini kalıtımsal faktörlere dayandırmıştır. Erkek çocuklarda kız çocuklara kıyasla daha çok gözlemlendiğini ve çocuk 3-4 yaşına gelmeden bu belirtilerin net şekilde gözlemlenemediğine yönelik hipotezler öne sürmüştür. Hans Asperger’in çalışmalarından sonra ‘Asperger Sendromu’ , resmi olarak ilk kez ICD-10 ve DSM-IV (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tanı kitaplarında yer almıştır.
Asperger sendromu olan kişilerde empati yoksunluğu, sözel ve sözel olmayan iletişimde eksiklikler, arkadaşlık ilişkilerinde yetersizlik, tonlaması bozuk bir biçimde konuşma, benmerkezci tutumun hakimiyeti, sınırlı ilgi alanlarına yönelik aşırı uğraş ve motor koordinasyon eksiklikleri gözlemlenmektedir. Bunların yanı sıra Asperger sendromunda kişiler tipik olarak ilgi duydukları herhangi bir konuda çok fazla bilgi toplayabilmektedir. İlgi duydukları konular ise daha olağan dışıdır ve kişi, genellikle dar bir alana odaklanmıştır.
Yapılan bilimsel araştırmalarda Asperger sendromuna neden olabilecek özgül bir organik patoloji tanımlanamamıştır. Genetik faktörlerin yanı sıra kimyasallar gibi çevresel toksinlere maruz kalmanın bireylerde Asperger sendromuna yatkınlık oluşturacağı düşünülse de klinik araştırmalar anlamlı bir sonuca ulaşamamıştır.
Asperger sendromunda tanı, çocuk-ergen psikiyatri uzmanı tarafından konulmaktadır. Aspergerli bireyler 3-4 yaş gibi erken dönemlerde tanı alsalar da genellikle okul çağından önce Asperger tanısı koyabilmek çok mümkün olmamaktadır. Bunun sebebi, Asperger sendromu olan çocuklarda dil-konuşma gelişiminin ve zeka düzeyinin normal olmasıdır. Aspergerli bireylerde basmakalıp hareketler oldukça nadir gözlemlenmektedir. Dolayısıyla ailenin Asperger sendromu olan çocukta bunu fark etmesi oldukça geç olabilmekte; hatta tanının konulması yetişkinlik çağına sarkabilmektedir.
Asperger sendromu olan bireyler ergenlik dönemine gelene kadar bu bozukluğun farkında olmayabilir fakat ergenlik dönemi ile sosyal ilişkiler ön plana çıktığı için kişiler sosyal çevre ile iletişim kurmada yetersizlik yaşamaya başlayabilir, duruma uygun tepkiler veremeyebilir, mesajı doğru anlamada başarılı olamayabilirler. Uzmanlar ise bu noktada tanı almak için başvuran ailelere birkaç soru yönlendirerek duruma açıklık getirir. Çocuğun kaç yaşında konuşmaya başladığı, belirgin alanlarda artan ilgisinin olup olmadığı, arkadaşlık ilişkisini başlatmada ve devam ettirmedeki rolüne yönelik alınan bilgiler ve uzmanın, çocuğu gözlemlemesi tanı koymada belirgin rol oynamaktadır.
Psikolojik testler ise tanı koymada çok tercih edilen bir alan değildir. Bunun sebebi Asperger sendromu olan bireylerin hafızaya dayalı olan testlerde başarı elde etmesidir. Soyut becerileri ölçen psikolojik testler bu sendromu saptamada daha belirleyici olabilmektedir çünkü bu bireyler soyut kavramları anlamlandıramamaktadır.
Asperger sendromunda sosyal bozulma, otizme göre daha ciddi düzeydeyken; iletişim eksiklikleri ve anormallikler otizme göre daha azdır. Ayrıca klinik raporlar, Asperger sendromundaki ilginç ve dar ilgi alanlarına, gereksiz aşırı sözcük kullanmaya, tek yönlü iletişime vurgu yapmaktadır. Bu alandaki hiçbir özellik otizm tanısı alan bireylerde gözlemlenmemektedir.
Asperger sendromunda ses tonlaması, otizmdeki kadar monotonik ve tek düze değildir. Otizm tanısı alan bireyler sıklıkla sınırlı bir tonlama örüntüsü gösterirken; Asperger sendromlu bireyler konuşmanın volümünü ayarlamakta güçlük çekebilirler (Kütüphanede aşırı sesli konuşmak gibi).
Bunların haricinde; otizm tanısı alan bireylerin büyük çoğunluğunda erken dönemde bilişsel bozulmalar, motor manyerizmler, dil kazanımında gecikmeler ya da sapmalar gözlemlenmektedir. Bu çocuklardan farklı olarak Asperger sendromu genellikle daha geç başlar, motor manyerizmler gözlemlenmez ve gidişat otizme göre daha olumludur.
Otizmde olduğu gibi, Asperger Sendromunun tedavisi de temelde destekleyici ve bireylerin sahip olduğu belirtilere yönelik özel eğitime dayalıdır. Özel eğitim; kişilere bilişsel stratejiler, davranışsal ilkeler, öğrenme stratejileri bakımından destek sağlamaktadır. Özel eğitim, bir davranışın gelişiminde etkili olabilmek adına sözel aşamaları doğru bir sırada bireylere sunar ve sözel olarak parçadan bütüne gider. Sıklıkla karşılaşılan güç durumlar için (sosyal iletişim kurmak gibi) sözel algoritm ile özgül problem çözme becerileri bireylere öğretilir. Sosyal beceriler ve iletişim becerileri bireysel olarak ve grup ortamlarında uzmanlar eşliğinde öğretilmektedir.
Asperger sendromlu çocuk ve yetişkinde iletişim ve sosyal etkileşim dikkat edilmesi gereken en önemli alanlardır. Aspergerli olmayan bireyler sosyal etkileşimi güvenli bulurken, Asperger sendromlu kişiler tehlikeli bulur. En karmaşık problemlerin çözümü bu kişiler için kolayken, küçük iletişimler ve sosyalleşmeler travmatik deneyimlerdir. Bu nedenle Asperger sendromu olan bireyler ile iletişime geçerken belli konularda iletişim taktiği kullanmak gerekebilir. Örneğin; soyut anlamları anlamada zorlandıkları için bu kişiler ile iletişim kurarken somut ve net bir biçimde konuşmak önemlidir.
Aileler ise Asperger tanısı alan çocukları için; çocukluktan itibaren verilen bir eğitimle yetişkinlik hayatı için kendine özel bir ilgi alanı seçmesine yardımcı olabilir, çocukların seçtiği alanda başarı sağlamasına destek olabilirler. Ayrıca ebeveynler çocukları için tutarlı günlük rutinler oluşturmalı, tahmin edilebilir ve güvenli bir çevre sağlamalıdır.
Sağlık rehberimizden içerikler görüntüleyin.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
