Yenidoğan bebeklerde sıklıkla görülen sarılık, bebeklerin gözlerinin akında ve cilt renginde sararma olmasıyla fark ediliyor. Önce göz akında başlayan sararma sırasıyla yüze, gövdeye ve ayaklara doğru yayılıyor.
Genetik nedenler, yetersiz beslenme ve erken doğum gibi faktörlerin neden olduğu yenidoğan sarılığı, nörolojik bozukluklara yol açabiliyor. Yenidoğan sarılığının riskli durumlara neden olmaması için doktor kontrolünde takip ve tedavi edilmesi gerekiyor.
Yenidoğan sarılığı, yenidoğan bebeklerde yaşamın ilk günlerinde görülen ve bebeklerin gözlerinin akında ve cilt renginde sararma olmasıyla fark edilen bir durumdur. Bu durum, kanda “indirekt bilirubin” olarak adlandırılan bir maddenin artması sonucunda, cilt rengindeki sararma ile fark edilir hale gelmektedir.
Yenidoğan sarılığında sararma önce göz akında başlar, bilirubin düzeyi arttıkça sırasıyla yüze, gövdeye ve ayaklara doğru yayılır.
Yenidoğan bebeklerde sarılık neden olur?
Yenidoğan sarılığı, karaciğer hastalığına bağlı olarak ortaya çıkan sarılıktan farklı bir durumdur.
Sağlıklı yenidoğanlarda hayatın ilk gününden sonra, erken doğan bebeklerde daha sık olmak üzere, yenidoğan bebeklerin yüzde 60 ile 80’inde gözlenmektedir.
Yenidoğan bebeklerde sarılık sık görülür. Çoğunlukla tedavi gerektirmez ve kendiliğinden düzelir. Bebeklerde sıklıkla saptanan ve tedavi gerektirmeyen bu sarılığın nedeni, anne karnında oksijenin nispeten düşük olduğu ortamda artmış olan kırmızı kan hücrelerinin doğumdan sonra azalmasıyla indirekt bilirubin maddesinin açığa çıkmasıdır. Bu tip sarılık ikinci günden sonra başlar, bilirubin düzeyleri çok yükselmez ve çoğunlukla bir haftada düzelir. Buna fizyolojik sarılık diyoruz.
Az bir kısmında ise neden farklıdır, bilirubin düzeyleri çok artabilir ve tedavi gerektirebilir. Bu sarılık ise patolojik olarak adlandırılır. Sarılığın fizyolojik mi patolojik mi olduğunu tanımlayabilmek için bebeğin gebelik yaşı, postnatal yaşı (doğum sonrası kaçıncı günde olduğu) ve riskleri bilinmelidir. Fizyolojik mi patolojik mi olduğunun ayrımını yapabilmek için, bilirubin düzeyleri gebelik yaşı ve postnatal yaşa göre hazırlanmış ve tedavi gerektiren düzeyleri gösteren nomogramlara göre değerlendirilmelidir.
Yenidoğan bebeklerde sarılık nasıl teşhis edilir?
Öncelikle ciltten bir cihaz yardımıyla ölçüm yapılabilir. Ancak ciltten ölçüm, kan düzeyini tam yansıtamayacağı için yüksek bir değer saptandığında mutlaka kan alınarak serum düzeyi ölçülmelidir.
Yenidoğan sarılığı tehlikeli midir?
Kandaki indirekt bilirubin miktarının çok artması, özellikle yaşamın ilk haftası içinde, artmış bilirubin kandan beyin dokusuna geçebileceği ve beynin belli bölgelerinde birikerek nörolojik bozukluklara sebep olabileceği için tehlikeli olabilmektedir.
Bu nedenle sarılıklı bebekler takip edilmelidir. Takipte, bilirubin düzeylerinin aşırı yükselmesinin önlenmesi ve nörolojik zarar görme riskinin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır.
Hangi bebekler risk altında?
Taburcu olmadan önce bakılan indirekt bilirubin düzeyi yüksek bulunanlar,
Gebelik yaşı 38 haftadan küçük olanlar,
Anne sütü alan ancak yeterince beslenemeyen bebekler,
İlk 24 saatte sararanlar,
Tanı konmuş kan uyuşmazlığı veya enzim eksikliği olanlar,
Daha önce sarılık nedeniyle tedavi (fototerapi veya kan değişimi) uygulanmış kardeşi olanlar,
Saçlı derisinde kanaması (sefal hematom) veya ciltte yaygın ekimozu (kanamaya bağlı morarma) olanlar.
Bebekleri sarılıktan ve zararlarından korumak için ne yapılmalıdır?
Doğumdan sonra bebeklerin ilk muayeneleri ve taburculukta yapılan muayeneleri sırasında cilt renkleri kontrol edilmeli ve sarılık varsa bilirubin düzeyine bakılmalıdır. Yaşamın ilk gününde gelişen sarılık patolojiktir ve inceleme ve yakın takip gerektirir.
Yenidoğan sarılığı genellikle ikinci günde başlar ve üçüncü ve beşinci günler arasında en yüksek düzeyine ulaşır. Bu nedenle, doğumdan sonra 24 saati doldurmadan taburcu olan bebekler üçüncü günde, 24 saati doldurduktan sonra taburcu olanlar dördüncü günde, 48 saatten sonra taburcu olanlar ise beşinci günde tekrar görülmeli, beslenmelerinin yeterliliği ve sarılıklarının düzeyi açısından değerlendirilmelidir.
Sarılık açısından risk faktörü varsa bebek yakından takip edilmeli, günlük kontroller ile bilirubin düzeyindeki değişiklik gözlenmelidir. Böylece yüksek düzeylere çıkışı ve bebeğin zarar görmesi önlenebilir.
Sarılıklı bebeklerde anne sütü ile beslenmenin önemi nedir?
Sarığın en çok görüldüğü yaşamın ilk günlerinde bebeğin özellikle anne sütü ile iyi beslenmesi bilirubin artışına engel olmakta ve sarılık görülme oranını azaltmaktadır.
Yenidoğan sarılığı ne zaman ve nasıl tedavi edilir?
Kandaki indirekt bilirubin miktarı belli bir düzeyin üstüne çıkarsa düzeyi azaltmak ve oluşabilecek nörolojik zararlanmayı önlemek için tedavi gerekir.
Fototerapi ve kan değişimi olmak üzere iki çeşit tedavi yöntemi bulunmaktadır ve uygulanacak tedavi yöntemi, bebeğin durumu ve bilirubin düzeylerine göre belirlenmektedir.
Fototerapi ile tedavi yöntemi, bebeğin gözlerinin kapatılıp çıplak olarak lambalardan oluşan bir düzeneğin altına yatırılmasıdır. Bebeğe uygulanan bu tedavi ile ciltte biriken indirekt bilirubinin yapısının değiştirilip suda çözünür hale getirilmesi ve idrarla vücuttan atılabilmesi sağlanır. Bu yöntem ile bilirubin düzeyi yeterince azaltılamaz ve tehlikeli olabilecek bir düzeye ulaşması önlenemez ise kan değişimi gerekir. Bu tedavi, bebeğin göbek kordonunda yer alan toplardamara yerleştirilen bir kateter aracılığı ile bebekten kan alma ve bebeğe kan verme işleminin gerçekleştirilmesi şeklindedir. Böylece bebekte sarılığa sebep olan indirekt bilirubin miktarı azaltılmış olur. Ayrıca sarılığın sebebi kan uyuşmazlığı ise ek olarak kandaki kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasına ve bilirubin artışına sebep olan antikorlar azaltılırken bu hücrelerin yıkılmasıyla ortaya çıkan kansızlık da düzeltilmiş olur.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
