Brusella cinsi bakteriler, Gram negatif (Gram boyası ile boyanmayan), küçük, hareketsiz, fakültatif aerob (normalde oksijenli ortamda üreyip, oksijensiz ortamda da üreme kapasitesi olan), yuvarlak-çubuk (kokobasil) şeklinde insan hücre içinde çoğalabilen küçük bakterilerdir. İnsanda ve hayvanda hastalık yapabilme kapasitesi olan Brucella türü bakterilerin enfeksiyonuna bruselloz adı verilmektedir. İnsan brusellozu Akdeniz ülkeleri, Ortadoğu, Orta Asya, Çin, Hindistan, Sahra altı Afrika, Meksika, Orta ve Güney Amerika’da sıklıkla görülmekte olup dünyada her yıl 500.000 civarında yeni olgu bildirilmektedir. Hayvanlarda görülme sıklığı insanlardaki oranları doğrudan etkilemektedir. Ülkemizde giderek azalma kaydedilmekle beraber, özellikle kırsal kesimler başta olmak üzere hala görülmektedir. Bildirimi zorunlu bir hastalıktır.
Bruselloz Nasıl Bulaşır? Özellikle emziren annelerden bebeklere geçebilir mi?
Bruselloz, insanlara bakteri taşıyan pastörize edilmemiş veya çiğ hayvan ürünlerinin tüketilmesi, hayvanlara ait dokularla (hayvan plasentası veya düşük materyali gibi) veya kan, idrar veya süt gibi hayvanlara ait sıvılarla inanların deri veya mukoza teması ile ya da aerosolize partiküllerin inhalasyonuyla bulaşabilmektedir. En sık olarak pastörize edilmemiş çiğ süt, yumuşak peynirler, tereyağı ve dondurma ile bulaş söz konusudur. Süt ürünlerinde kullanılan sütün ya pastörize edilmesi ya da kaynatılması bulaşı engellemektedir. Katı peynir, yoğurt ve bozulmuş süt ile bulaş riski fermentasyondan dolayı ihmal edilecek kadar düşüktür.
Kasaplar, mezbaha çalışanları, veterinerler, süt endüstrisi ve laboratuvar çalışanlarında meslek hastalıklarına neden olabilmektedir. Kan alma, doku ve organ nakli, cinsel temas, anneden bebeğe ve hastane kökenli olarak insandan insana bulaş nadirdir, fakat literatürde olgular bulunmaktadır. Anne sütü ile bebeğe bulaş ise çok nadir olup, yine literatürde olgu sunumları olarak bildirilmektedir.
Brusellozun Belirtileri Nelerdir?
Brucella bakterileri vücuda girdikten sonra, kuluçka süresi olan 2-4 hafta içerisinde hastalığa ait belirti ve bulgular başlamaktadır. Bazen bu süre birkaç ayı bulabilir. Bakteri alındıktan sonra, ilk olarak o bölgedeki lenfosit hücrelere girer, sonra dolaşım yolu ile bölgesel lenf düğümlerine ulaşır. Daha sonra tüm vücuda yayılır ve en çok retiküloendotelyal (başta karaciğer, dalak olmak üzere) sistemi tercih eder.
Tipik olarak hastalarda ateş, halsizlik, gece terlemesi ve eklem ağrısı en temel belirtilerdir. Ateş değişik şekillerde seyredebilir. Aniden yükselebilir, vücut katılığı görülebilir, tekrarlayan şekilde olabilir, hafif veya uzun süreli olabilir. Ayrıca, kilo kaybı, bel ağrısı, baş ağrısı, baş dönmesi, iştahsızlık, hazımsızlık, karın ağrısı, öksürük ve depresyon görülebilir. Fizik muayenede hastalarda ek olarak karaciğer, dalak büyümesi ve lenf bezlerinde şişme tespit edilebilir.
Brusellozun Teşhisi Nasıl Konur?
Tanıda ilk ve en önemli basamak hastaların öyküsü, şikayetleri ve fizik muayene bulgularına dayanarak hastalıktan şüphelenmektir. Hastalığın yaygın olduğu bölgelerde tanının akla gelmesi daha kolay olmaktadır. Kesin tanı, kan, vücut sıvıları (idrar, beyin-omurilik sıvısı, eklem sıvısı ve akciğer zarlarında biriken sıvı) veya karaciğer ve kemik iliği dokuları gibi dokulardan alınan örneklerde bakterinin üretilmesi ile konur. Kesin tanı ayrıca, iki hafta veya daha uzun süre arayla hastalardan alınan kanda Brucella antikor titresindeki dört kat veya daha fazla artışın gösterilmesiyle konulmaktadır.
Standart tüp aglütinasyon testi ile hastaların kanında Brucella antikor titresi 1/160 veya üzerinde ise veya klinik örneklerde yapılan PCR testi ile Brucella DNA’sı saptanırsa klinik belirtilerin de varlığı sayesinde tanı konulabilir. Tutulan bölgeye göre radyolojik görüntüleme yöntemleri tanıya yardımcıdır.
Bruselloz hangi organlara nasıl bir zarar verir?
Hastaların yaklaşık %30 (%6-92)’unda bir veya daha fazla organ ya da bölge tutulabilir. Erişkinlerde çocuklara göre daha fazla tutulum riski bulunmaktadır. Hastalık hemen hemen vücutta tüm organ ya da sistemi tutabilir. Tutulumların %70’i kemik-eklemlerdir. Kemik-eklem tutulumlarının %80’i ise kalça eklemidir. Büyük veya küçük uç eklemler ve omurga da tutulabilir. Bölgesel tutulumların kemik-eklemlerden sonra ikinci sıradaki yeri genitoüriner (üreme) sistemdir (tutulumların %10’u). Erkeklerde testis ve epididim tutulumu, kadınlarda yumurtalık ve tüplerde apse görülebilir. Ayrıca santral sinir sistemi, kalp-damar, karın içi organlar, akciğerler, göz ve deri tutulumları da söz konusudur.
Hastalık belirtileri bir yıldan daha uzun süredir devam ediyorsa kronik bruselloz tanısı konur. Kronik bruselloz iki farklı formda seyredebilir. Ya omurga, kemik enfeksiyonları, dokularda apse veya üveit şeklinde göz tutulumu olarak, ya da objektif enfeksiyon hastalığı bulguları olmadan serolojik testler ve kültür pozitifliğinin eşlik ettiği halsizlik, psikiyatrik bozukluklar, uykusuzluk, cinsel aktivitede bozulma, ellerde titreme veya kronik eklem ağrıları şeklinde ortaya çıkar.
Bruselloz Nasıl Tedavi Edilir?
Brusellozda tedavinin hedefi hastalığı kontrol altına almak, komplikasyonları (tutulumları), tekrarlayan enfeksiyonları, sekeli ve ölümü önlemektir. Tedavide etkili olduğu bilinen en az iki antibiyotik kullanılmakta ve en az altı haftalık sürede tedavi sonlandırılmaktadır. Ancak hastaya göre ve tutulumlara göre tedavi süresi uzatılabilir. Hastaların tedavi bitimi ve sonrasında ilgili hekimlerin kontrolünde kalmaları gerekir.
Tedavi sonrası “tamamen iyileşme” yaşanır mı?
Uygun tedavi ile hastaların tama yakını iyileşmektedir. Ancak tedavi uyumu önem arz etmekte olup, kesinlikle dozlar atlanmamalıdır. Hastaların yaklaşık %10’u ilk altı ay içinde nadiren de 12 ay içinde tekrar hastalık belirtileri gösterebilir. Bu durumda ilgili hekime tekrar başvurulmalıdır. Brucella bakterilerinde direnç sorunu olmadığından genellikle tekrar aynı antibiyotikler kullanılmaktadır.
Bruselloz Hastalığı Nasıl Önlenir? Neler yapmalıyız?
Hayvanlarda kullanılmasına karşın insanlarda henüz onay almış etkili bir aşı bulunmamaktadır. Hayvanlarda aşılama programlarına uyulmalıdır. Çiğ süt ya pastörize edilmeli ya da kaynatılmalıdır. Çiğ süt veya çiğ sütten yapılan ürünler tüketilmemelidir. Hayvanların doku ve vücut sıvılarına deri ve mukoza temasından kaçınılmalıdır.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
