Cilt (Deri) kanseri, toplumda sıklıkla görülen kanser türlerindendir. Deriyi oluşturan hücrelerin, olağan dışı bir şekilde büyümesi deri kanserine sebep olabilir. Deri kanserleri de bu dokulardaki kanserli hücrelere bağlı olarak başlıca üç farklı tipe ayrılır.
Bazal Hücreli Kanser: Ciltte en üst katmanda yer alan epidermisin bazal hücrelerinde görülebilen bir kanser türüdür. En çok görülen deri kanseridir. Vücudun güneşe maruz kalan bölümlerinde daha çok ortaya çıkmaktadır. Bazal hücreli deri kanseri, genelde 50 yaş üstü açık tenli erkeklerde görülmektedir. Bu kanser türü; parlak kabarıklık, açık yaralar ve kırmızı lekeler gibi belirtiler göstermektedir. Bazal hücreli kanser türünde görülen semptomlar yaraların kaşınmasına, kabuk bağlamasına ve kanamasına sebep olmaktadır.
Skuamöz Hücreli Kanser: Cildin dış ve orta katmanlarında bulunan skuamöz hücrelerinde gelişen bir kanser türüdür. Solaryum gibi makineler veya güneş ışınlarına sıklıkla maruz kalınması durumunda boyun, saç derisi ve ellerde görülebilmektedir. Daha önce cilt kanseri öyküsü olan, bağışıklığı zayıf, açık tenli ve 50 yaş üstü kişilerde bu kanser türüne yakalanma riski yüksektir. Ayrıca bazı hastalıklardan sonra da bu rahatsızlık görülebilmektedir. Skuamöz hücreli kanserin belirtileri genital bölge gibi vücudun güneşle temas etmeyen yerlerinde görülebilmektedir. Bu rahatsızlık lenf bezlerine ve iç organlarına yayılabildiğinden dolayı erken tedavisi büyük önem taşımaktadır.
Melanom: Cilt kanseri türleri arasında görülme oranı en az olan kanser çeşidi olsa da deri kanserleri içinde en tehlikeli olandır. Melanosit cilde rengini veren hücrelerdir. Bu hücrelerin iyi huylu olarak çoğalması melanositik nevüs (halk arasında ‘ben’ olarak belirtilir) şeklinde olurken, nadir de olsa kötü huylu olarak çoğalması “melanom” olarak adlandırılan kansere yol açmaktadır. Erken teşhis edilememesi durumunda diğer organlara yayılır. Ayrıca melanom, sadece güneş ışınlarına maruz kalınmasıyla ortaya çıkmaz. Bu cilt kanseri türüne, genetik yapı sonucunda da yakalanılabilir. Vücutta genellikle siyah veya kahverengi lekeler şeklinde görülen melanom, pembemsi veya mavi lekeler şeklinde de görülebilmektedir. Melanom, vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilmektedir. Genellikle deri yüzeyinde başladığı için erken dönemde saptanma şansı çok yüksektir. Erken tanı için de kişinin kendi derisini belli aralıklarla düzenli olarak kontrol etmesi çok yararlıdır. Bunun için kişinin her ay boy aynasında yeterince aydınlatılmış bir ortamda derisini tepeden tırnağa incelemesi, görülmesi güç bölgeler için bir el aynasından faydalanması gerekiyor. Yüzden başlayarak, saçlı deri (başka birinin yardımı istenebilir), boyun, omuzlar, sırt, göğüs ve diğer bölgeler aşağı doğru sistemli olarak incelemelidir. Kasıklar, kolların ve bacakların iç kısmı, ayak tabanı ve parmak aralarını unutmamakta yarar var.
Cilt (Deri) kanserinin belirtileri nelerdir?
Vücutta tekrarlayan ve iyileşmeyen yaraların oluşması,
Kahverengi, kırmızı, mavi, küçük ya da kabarık renkte lezyonların oluşması,
Kanamalı ve kabuklu lezyonların görülmesi,
Kahverengi veya kırmızı lekelerin görülmesi,
Benlerin sayısında ve boyutunda artışlar, yani farklı türlerde benlerin oluşması,
Benlerin kenarlarının düzensiz, asimetrik, girintili çıkıntılı olması ve 5 mm'den büyük ve farklı renklerde oluşması,
Benlerde kanama ya da değişiklik gözlemlenmesi,
Kırmızı ya da renksiz yumruların oluşması cilt kanserinin belirtilerindendir.
Melanomun erken tanısı için benlerin takibi önemlidir. Benlerin takibinde farklılaşmanın kolay tespiti için “ABCDE kuralı” denilen bir yöntem uygulanır.
A (Asimetri); Benin bir yarısı renk ve/veya şekil olarak diğer yarısına benzemesi,
B (Border-kenar düzensizliği); Benin sınırları girintili çıkıntılı yani düzensiz olması,
C (Color-renkler): Benin rengi homojen olmaması (kahverengi, siyah, kırmızı, gri, beyaz gibi renklerin iki veya daha fazlası bir arada bulunuyorsa ya da alacalı bir görünüm varsa),
D (Diameter-çap): Ben çapı 6 mm’den büyükse, yani kabaca silgili kurşun kalem çapından büyük bir ben olması,
E (Elevation-yükseklik):Ben üzerinde kabarıklık olmasıdır.
Kişi, kendisinde bu durumları gözlüyorsa doktora başvurmalıdır.
Cilt (Deri) kanseri neden ve nasıl oluşur?
Cilt kanseri, deri hücrelerinin DNA’sında hatalar (mutasyonlar) meydana gelmesiyle oluşur. Mutasyonlar, hücrelerin kontrolden çıkmasına ve bir kitle halinde kanser hücresi oluşturmasına neden olur.
Cilt kanseri, en çok güneş ışığından kaynaklanan ultraviyole (UV) ışık maruziyeti, nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
Deri kanserinin diğer önemli nedenleri arasında şunlar vardır:
Bronzlaşma kabinlerinin (solaryum) kullanımı,
İmmünsüpresyon (Bağışıklık sisteminin baskılanması)
Olağandışı yüksek X-ışınlarına maruz kalınması,
Bazı kimyasallar.
Cilt kanseri riskini artıran faktörler nelerdir?
Solaryum gibi cihazların yaydığı ışınlara uzun süre maruz kalmak,
Güneş yanığı geçmişinin olması ve tekrarlaması,
Uzun süre korumasız bir şekilde UV ışınlarına maruz kalmak,
Çilli, açık tenli ya da kızıl saçlı bir görünme sahip olmak,
Yüksek rakımlı ya da güneşli iklim bölgelerinde yaşamak,
İş hayatını dışarıda sürdürmek,
Vücudun herhangi bir bölümünde çok fazla ben olması,
Kişi ya da aile bireylerinin cilt kanseri geçirmiş olması,
Bağışıklık sisteminin zayıf olması,
Yoğun bir şekilde radyasyona maruz kalmak,
Uzun bir zaman arsenik, kömür katranı vb. gibi kimyasallara maruz kalmak,
Vücutta uzun yıllar iyileşmeyen açık yaraların bulunması,
Sigara içmek ya da yaşlanmak,
Organ nakli olunması,
Bazı cilt hastalıklarının görülmesi,
Cilt bakım ürünleri, bazı ilaçlar ve hastalıklar sebebi ile UV ışınlarına karşı duyarlı hale gelişmesi cilt kanseri riskini artırmaktadır.
Cilt (Deri) kanseri tanısı nasıl konur?
Deri kanserinde erken tanı çok önemlidir. Öncelikle kişilerin kendilerini muayene etmeleri gerekmektedir. Bireyler, aydınlık bir alanda vücutlarındaki değişiklikleri tespit edebilirler. Vücutta görülmeyen yerler içinse bir el aynasından yardım alabilirler. Yapılan kontroller sonucunda daha önce olmadığı tespit edilen leke, ben ya da lezyonlara rastlanırsa beklemeden bir dermatologdan randevu alınmalıdır. Vücutta görülen değişimler doktor tarafından incelenecektir.
Dermoskopi, benleri 10-20 kat büyüterek gösteren, özellikle pigmentli olan benlerin cilt kanserlerinden ayırımı yapılabilen bir yöntemdir. Dermoskopi ile yapılan muayenede, deri lezyonları el veya “bilgisayarlı dermoskop” denilen alet veya cihaz ile dermatoloji uzmanı tarafından detaylıca incelenmelidir.
Vücutta görülen lezyon veya benler klinik ve dermoskopik olarak incelendikten sonra gerektiğinde deri biyopsisine de başvurulabilir. Bu biyopside lezyon veya benden parça alınarak kanserli bir hücre olup olmadığı kontrol edilecektir. Çıkan sonuca göre eğer kanserli hücre varsa hangi tür deri kanseri olduğu tespit edilecektir.
Cilt (Deri) kanseri nasıl tedavi edilir?
Cilt kanseri tedavisi;
Kanserin türüne,
Büyüme evresine,
Bulunduğu bölgeye göre farklılık göstermektedir.
Cilt kanseri tedavisinde farklı yöntemler uygulanmaktadır. Farklı tedavi yöntemlerinin tercih edilmesinin sebebi ise kanser görülen bölgede herhangi bir işlev kaybı yaşatmadan tümörden kurtulmaktadır. Ayrıca vücutta güneşin temaslı olduğu bölgelerde görülmesi nedeniyle tedavi boyunca estetik görünümde de bir farklılık olmaması için dikkat edilmektedir. Bu durumlara tam olarak riayet edilmesi adına tedavi sürecinin uzman bir doktor tarafından yapılması gerekmektedir.
Cilt Kanseri Tedavisinde Uygulanan Yöntemler
Kanser tedavilerindeki gelişmelere bağlı olarak cilt kanseri tedavisinde de uygulanan birçok yöntem bulunmaktadır.
Genel olarak cilt kanserinde başvurulan tedavi yöntemleri şunlardır:
Eksizyonel Cerrahi: Erken dönemde tanı konmuş tüm cilt kanseri türlerine uygulanmaktadır. Ayrıca, eksizyonel cerrahisinde kanserli hücrelerle beraber sınırlı sayıda da olsa sağlıklı dokular da çıkarılmaktadır.
Küretaj ve Elektrokoter: Metastaz yapma durumu olan, büyük ve agresif türdeki cilt kanseri vakaları için küretaj ve elektrokoter önerilmemektedir. Bu tedavi yöntemi yüzeysel bazal hücreli olarak adlandırılan cilt kanseri türleri için kullanılmaktadır. Bu tedavi yöntemi, kanserli hücrelerin vücuttan tamamen yok edilmesi için iki ya da üç kere daha tekrarlanabilmektedir.
Kriyoterapi: Yüzeysel ve diğer kanser türlerine göre daha küçük cilt kanseri vakalarında tercih edilmektedir. Bu tedavi yönteminde kanserli hücreler sıvı nitrojen kullanılarak dondurulmaktadır. Ayrıca tedavi uygulanan bölgede, pigment kaybı görülebilmektedir.
Fotodinamik Terapi: Bu yöntemde hücrelerin ışığa duyarlı olmaları için kanserli bölgeye lokal ilaçlar sürülmektedir. İlaç, cilde nüfuz ettiğinde dermatolog bölgeye güçlü lazer ışınları uygulayacaktır.
Topikal kremler de kullanılabilir. Eğer kanser hücresi, cerrahi olarak çıkarılabilmesi mümkün olmayacak kadar genişlemiş ya da kontrol edilemeyecek şekilde diğer bölgelere ya da organlara yayılım olmuşsa, radyoterapi (ışın tedavisi) ve kemoterapi (oral ilaç tedavisi) gibi diğer yöntemlere başvurulur. Tedavide en önemli noktanın, hekimle uyumlu olup, verilen önerilere uymak olduğu unutulmamalıdır.
Cilt (Deri) kanserinden korunma yolları nelerdir?
Yaz döneminde güneş ışınların yoğun olduğu 11.00-15.00 saatlerinde güneşlenmemek ve bu saatlerde gölge alanlarda bulunmaya dikkat etmek,
Yüz, göz, kulak ve boynu kapatan geniş şapkalar kullanmak,
Yıl boyu 30 ya da daha yüksek faktörlü güneş koruyucuları dört saatte bir tüm vücuda uygulamak,
Solaryum gibi makinelerden uzak durmak,
UV ışınlarından koruyan güneş gözlükleri tercih etmek,
Kömür, arsenik gibi kimyasallara maruz kalmamak, deri kanserinden korunmak için alınacak önlemlerdir.
Düzenli olarak vücutta oluşabilecek ben ve lezyonlar kontrol edilmeli ve şüphelenilen bir durumda hekime başvurulmalıdır. Deri kanserlerinden korunma için belirtilerdeki gibi ABCDE kuralı ile korunma yolları belirtilmiştir.
A Avoid (Kaçınma): Güneşin ışınlarının en etkili olduğu saat 11.00 ile 15.00 arasında doğrudan güneş ışığından kaçının.
B Block (Engelleme): En iyi korunma şekli savunmadır. Cildiniz bir kez yandığında zarar meydana gelmiş olur, bu nedenle üzerinize yapışmayan bol giysilerle örtünün. Bacak ve kollarınızı örtülü tutun. Sık dokunmuş kumaşlar güneşe karşı en iyi korumayı sağlar. Şemsiye, şapka gibi yardımcılar kullanın. Uygun güneş gözlüğü kullanmak gerekir.
C Cover up (Güneş koruyucu kullanma): SPF yani güneşten koruma faktörü UV ışınlarını filtre eden ve zararlarını en aza indirecek son yüzyılın en önemli ürünlerdir. Her cilt tipinin güneşte yanmayıp ve etkilenmeyerek kalabileceği süre farklıdır. SPF adı verilen ürünler güneşe karşı dayanıklılık süresini uzatır. Ne kadar yüksek faktörlü güneş koruyucu kullanırsanız, zararlı etkilere karşı koruma da o kadar uzayacaktır. Bileşiminde hem UVA hem UVB koruma içeren ürünleri seçin. UVA cildin derinliğini, UVB cildin yüzeysel tabakasını etkiler. UVA ciltteki tahribatını uzun sürede kırışıklık ve elastikiyet kaybı ve deri kanseri şeklinde; UVB ışınları ise tahribatını kısa sürede güneş yanığı şeklinde gösterir. Su, deniz UV ışınlarını şiddetli yansıtırlar, plajda uzun süre kaldığınızda daha fazla koruyucu kullanın. Sakın ‘gölgede oturuyorum' deyip koruyucu sürmeyi imal etmeyin. Üzerinde “water proof” yani suda çıkmama özelliği olanlar terleme ve su ile akmazlar ve etkilerini sürdürürler. Dolayısıyla bu ürünleri tercih edin. Gün içinde özellikle yaz aylarında birkaç kez güneş koruyucu kremleri kullanın
D Do not (Yapılmaması gerekenler): Aşırı güneş banyosu ve solaryum kullanımından kaçınılmalıdır.
E Education (Eğitim): Güneşe maruziyetin zararları ve bunun sonucu oluşabilecek deri hasarlarını kişinin kendi takip edebilmesi konusunda eğitim verilmelidir.
Sonuç olarak;
Deri üzerindeki değişiklikleri, benlerdeki farklılaşmaları takip ederek vakit geçirmeden bir dermatoloji hekimine başvurmak, deri kanserinin en tehlikeli türü olan melanomun erken tanı şansını ve diğer deri kanserlerinin tanısını yüksek oranda artırmaktadır.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
