Dünyada her yıl milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine neden olan menenjit, özellikle çocukluk çağındaki çocukların ve bebeklerin hayatını tehdit ediyor. Erken teşhisin ve aşılamanın hayati önemi olduğunu vurgulayan Güven Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Nesiman Alili, çocuklarda ilk 5 yaş döneminin yüksek riskli olduğunu söyleyerek ebeveynleri enfeksiyon ve bulaş riski konusunda uyardı.
Menenjit, beyni çevreleyen zarların enfeksiyonu sonucu oluşan ciddi bir hastalıktır. Özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda daha sık görülür ve erken teşhis edilmediği zaman yaşamı tehdit edebilir.
Yaygın menenjit belirtileri şöyle sıralanabilir;
-Yüksek ve dirençli ateş
-Uyku hali
-Dirençli kusma
-Sürekli ağlama, huysuzluk
-Beslenme güçlüğü, emmeme
-Ciltte özellikle basmakla solmayan, yaygın döküntüler
-Ense sertliği
-Işığa duyarlılık
-Hızlı nefes alma
Büyük çocuklarda bu belirtiler daha belirgin olabilir ancak bebeklerde özellikle ilk 6 ay içinde belirtiler hafif olabilir. Bebeklerde menenjit belirtileri diğer hastalıklarla karışabilir, bu nedenle dikkatli olunmalıdır. Yukarıdakilerin birini görmeniz çocuğunuzun menenjit olduğu anlamına da gelmez. Tanı için hekim muayenesi ve çeşitli tetkikler gerekmektedir.
Menenjit iki ana türe ayrılır; enfeksiyon hem bakteri hem de virüs kaynaklı olabilir.
-Bakteriyel Menenjit: Genellikle çok daha ciddi seyreder. Tedavi edilmezse kalıcı hasara veya ölüme neden olabilir.
-Viral Menenjit: Daha az görülür ve genellikle daha hafif seyreder.
Menenjit yaygın olarak virüsler ve bakteriler nedeniyle gelişir. Bakteriyel menenjite neden olan mikroorganizmalar arasında esas olarak Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae ve Neisseria meningitidis bulunur. Bu bakteriler solunum yolu sekresyonları (öksürme, hapşırma, yakın temas) aracılığıyla bulaşabilir. Kalabalık ortamlarda yayılma riski daha yüksektir. Viral menenjite genellikle enterovirüsler neden olur. Bu virüsler, enfekte kişinin dışkısı veya vücut sıvılarıyla temas yoluyla bulaşabilir. Özellikle hijyen kurallarına dikkat edilmemesi durumunda bulaşma riski artar.
Menenjit teşhisi, doktor tarafından hastanın belirtileri dinlendikten sonra yapılan tıbbi muayene ile başlar. Fizik muayenede menenjit bulguları olması durumunda kan tetkikleri alınır. Kan tetkik sonuçları da menenjit şüphesini desteklerse kesin tanı için beyin omurilik sıvısından (BOS) örnek alınarak analiz yapılması gerekir (halk arasında belden sıvı alınması olarak bilinmektedir). Erken teşhis, ciddi komplikasyonları önlemek için çok önemlidir.
Öncelikle tedavi ne kadar erken başlarsa hastanın etkilenme, ağırlaşma ve sekel kalma riskleri o kadar azalır. Bakteriyel menenjit acil antibiyotik tedavisi gerektirir. Antibiotik tedavisinin damardan ve genelde en az 1-2 hafta uygulanması gerekmektedir. Viral menenjit genellikle destekleyici tedavi ile iyileşir. Ancak, altta yatan bir neden (örneğin HSV enfeksiyonu) varsa, spesifik antiviral tedavi gerekebilir. Her ihtimalde, menenjit tanısı alan bir hasta hastanede yatarak yakın takip edilmelidir.
Menenjit tedavi edilmediğinde ciddi beyin hasarı, sağırlık, öğrenme zorlukları, nöbet, septik şok, multiorgan yetmezliği, hatta ölüm gibi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle erken müdahale çok çok önemlidir.
Ülkemizde menenjit aşılarının bazıları, bebeklik döneminde rutin aşı takvimi kapsamında yapılır. Aşılar, Aile Sağlığı Merkezlerinde ve hastanelerde uygulanır. Rutin aşılama kapsamında uygulanan Haemophilus influenzae Tip B aşısı ve Konjuge Pnömokok aşısı ile Streptococcus pneumoniae ve Haemophilus influenzae bakterilerinden korunmak hedeflenmektedir. Meningokok bakterisi (Neisseria meningitidis) de menenjit ve diğer ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Buna karşı geliştirilen Meningokok Konjuge Aşısı (MenACWY) ve Meningokok B Aşısı (MenB) özel aşılar olarak uygulanabilmektedir.
Menenjit aşıları, hastalığın en ciddi türlerinden korunmanın en etkili yoludur. Aşılama, toplumsal bağışıklık sağlayarak hastalığın yayılmasını da önler. 20’nci yüzyılda aşılama programlarının tüm dünyada yaygınlaşması ile menenjit vaka sayında belirgin bir azalma görülmüş ve menenjite bağlı çocuk ölümleri, engellilik durumları dramatik şekilde gerilemiştir.
Bebekler, küçük çocuklar, bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, kalabalık ortamlarda yaşayan gençler ve aşısız bireyler menenjit hastalığı açısından risk grupları arasında yer alır. Bakteriyel menenjit, genellikle solunum damlacıkları yoluyla bulaşır. Bu, enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya yakın temas (örneğin öpüşme) yoluyla başka bir kişiye hastalığı bulaştırması anlamına gelir. Enfekte bir kişi, antibiyotik tedavisine başlamadan önce bulaşıcıdır. Tedavi başladıktan sonra genellikle 24 saat içinde hastanın bulaşıcılığı sona erer.
Menenjitten korunmanın en etkili yolu aşılamadır. Bunun dışında hijyen kurallarına dikkat etmek gerekmektedir. Menenjit, özellikle bakteriyel olan türü, solunum damlacıkları yoluyla kolayca bulaşabilir. Kalabalık ortamlardan kaçınmak ve hasta kişilerle teması sınırlamak da önemlidir. Menenjit ciddi ve tehlikeli bir hastalıktır, ancak erken teşhis ve tedavi ile başarılı sonuçlar elde edilebilir. Çocuğunuzun belirtilerini yakından takip etmek ve şüpheli durumlarda hemen bir sağlık profesyoneline başvurmak hayati önem taşır.
Sağlık rehberimizden içerikler görüntüleyin.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.