Çörek Otu Nedir? Faydaları Nelerdir?

Çörek otu, tarihin en eski zamanlarından bu yana birçok alanda kullanılan ve içeriğinde bol miktarda karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineral içeren bir bitkidir.

Yaraların iyileşmesini hızlandırması, adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olması, sindirim sistemini koruyucu etkisi çörek otunun faydaları arasında gösterilir. Çörek otu yağının tümör önleyici etkisinden dolayı; meme, cilt, karaciğer ve kolon kanserinde faydalı etkileri gözlemlenmiştir.

Çörek otu tohumlarının ya da yağının olumlu ve tedavi edici etkisinin yanında, uygunsuz ve özensiz kullanımına bağlı olarak istenmeyen hatta beklenenin aksi etkilerinin görülebileceği ise unutulmamalıdır.

Güven Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü Uzmanları, çörek otu hakkında tüm merak edilenleri yanıtladı.

Çörek otu nedir?

Çörek otu bitkisi Dünya’da genellikle Batı Asya, Ortadoğu ve Avrupa’da Türkiye’de ise Konya yöresinde yetişmektedir. Çörek otu tohumları ve yağı, Ortadoğu ve Uzakdoğu ülkelerinde doğal tıbbi ilaç olarak yüzyıllardır tedavi amacıyla kullanılmaktadır.

Çörek otu (Nigella Sativa) bitkisinin tohumları, bitkinin aktif bileşenlerini içermektedir. Çörek otu yağı, çörek otu tohumlarından soğuk pres yöntemiyle elde edilir. Soğuk pres yöntemiyle üretilen yağlar, yüksek sıcaklığa maruz kalmadıkları için trans yağ asitleri de oluşmamaktadır.

Çörek otu hangi vitaminleri içerir?

Çörek otu, bileşiminde bol miktarda karbonhidrat, protein ve yağ içermesi dışında;

A, B1, B2, B3, B6, B9 ve C vitaminleri,
Potasyum,
Kalsiyum,
Fosfor,
Magnezyum,
Sodyum,
Demir,
Manganez,
Çinko,
Bakır gibi vitamin ve mineraller içermektedir.

Çörek otunun faydaları nelerdir?

Çörek otu tohumu ve bileşenlerinin; antitümör, antibakteriyel, antiinflamatuar (iltihap ve ödem önleyici), antioksidan, bağışıklık sistemini kuvvetlendirici (immunomodülatör), gastroprotektif (antiülser), antidiyabetik, hepatoprotektif (karaciğerin zarar görmesini önleyici), antihistaminik, antihipertansif, antihiperlipidemik aktivite, içerdiği fitokimyasallardan dolayı ise antihiperglisemik (şeker düşürücü) ve antikolesterolemik (kolesterol düşürücü) aktivite gösterdiği belirtilmektedir.
Eski zamanlarda Arap/Yunan tıbbında çörek otu tohumları ve yağı; sağlığı iyileştirmede, yüksek ateşi düşürmede, soğuk algınlığında, baş ağrısını gidermede, romatizmal ve çeşitli mikrobik enfeksiyonlarda, bağırsak parazitlerini düşürmede ve kadın hastalıklarında kullanılmıştır.
Günümüzde genç kadınlarda çörek otu tohumları ağızdan alındığında adet kanamasını uyarmaktadır. Adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olabilir.
Çörek otunun hem tane hem de yağ formu antimikrobik amaçla kullanılmakta; çörek otu yağı, mantar hastalıklarında antifungal olarak etki göstermektedir.
Çörek otu yağının antiinflamatuar (iltihap ve ödem önleyici) özelliği nedeniyle nefes borusu kaslarını genişlettiği ve bu sonuçla nefes darlığı gibi göğüs hastalıklarının tedavisine yardımcı olacağı ileri sürülmüştür.
Çörek otu tohumu taneleri hipertansif/hipotansif etkileri iyi bilindiğinden tansiyonun düzenlenmesinde, yağ metabolizması üzerine olan etkileri nedeniyle kan lipid seviyesinin düzenlenmesinde etkili olmaktadır. Yapılan çalışmalarda serum trigliserid, LDL kolesterol (kötü kolesterol) ve total kolesterol düzeylerini önemli ölçüde azaltırken HDL kolesterol (iyi kolesterol) düzeyini genel olarak etkilemediği belirlenmiştir.
Çocuklarda cilt hastalıklarının tedavisinde, küçük çocuklarda ve genç yetişkinlerde iyi bir iştah açıcı olarak da kullanılabilir.
Çörek otu yağı, gastrointestinal sistem üzerinde koruyucu etkisi vardır ve peptik ülser hastalığı tedavisinde kullanılmaktadır.
Çörek otunun antimikrobiyal özelliği bulunmaktadır ve yara iyileşmesini hızlandırdığı belirlenmiştir.
Çörek otu yağının kanda glukoz oranını düşürdüğü ve insülin miktarını artırdığı, bu nedenle çörek otunun şeker hastalığının tedavisine yardımcı olabileceği ileri sürülmüştür.
Alerjik rinit (burun iltihabı), burun akıntısı, bronşiyal astım, atopik egzama dahil alerjik hastalıklara sahip hastalarda; çörek otu yağının koruyucu olarak etkinliği kanıtlanmıştır.

Ayrıca, çörek otu biyolojik bileşikleri tüm dünyada tamamlayıcı ilaç olarak kullanılmaktadır.

Çörek otu nasıl tüketilmelidir?

Çörek otu ve yağını sabah kahvaltınızda peynirlerinize, öğünlerinizde salatalarınıza ya da yoğurdunuza ekleyerek tüketebilirsiniz.

Çörek otu günde ne kadar tüketilmelidir?

Yapılan çalışmalarda çörek otu tüketiminin en uygun düzeyi, 2 g/gün olarak belirlenmiştir.

Kimler çörek otu tüketmemeli?

Çörek otuna alerjisi olan ve hekim tarafından tüketilmemesi önerilen kişiler çörek otu tüketmemelidir. Ayrıca, hamilelikte çörek otu tüketilmemelidir.

Çörek otunun yan etkileri var mıdır?

Çörek otu tohumlarının ya da yağının yukarda bahsedilen olumlu ve tedavi edici etkisinin yanında, uygunsuz ve özensiz kullanımına bağlı olarak istenmeyen hatta beklenenin aksi etkilerinin görülebileceği de dikkate alınmalıdır.

Yapılan toksisite çalışmalarında çörek otu kullanımı için geniş bir güvenlik sınırı vurgulanmakla birlikte, literatürde akut böbrek yetmezliği ve alerjik reaksiyonlara yol açabildiğini gösteren olgular bulunmaktadır.

Bununla beraber çörek otunun gösterdiği olumlu etkileri hangi sistemler üzerinden gerçekleştirdiğinin kesinleşmemesi ve ADA (American Diabetes Association-Amerikan Diyabet Birliği) kılavuzu gibi uluslararası geçerliliği olan kılavuzlarda çörek otu tedavisine yer verilmemesi nedeniyle bu konuya daha dikkatli yaklaşılmalı ve özellikle çörek otu tozu, yağı ve ekstratları hastalara önerilmemektedir.

Bölüm, Doktor, Hastalık