Kronik kalp hastalığı olan kişiler, tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs salgını açısından riskli grupta yer alıyor. Bunun yanı sıra, herhangi bir kalp rahatsızlığı olmayan kişilerde COVID-19 enfeksiyonu sırasında kalp hasarı gelişebiliyor. Güven Hastanesi Kardiyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Emin Korkmaz, COVID-19 enfeksiyonu ve kalp sağlığı ilişkisi hakkında bilgi verdi.
1. Tüm dünyayı etkileyen COVID-19 salgınında kronik kalp hastaları daha fazla risk altında mı?
Kronik kalp hastalığı olanlar bu enfeksiyon için riskli bir grubu oluşturmaktadır. SARS-CoV‑2 sadece zatürreye neden olmakla kalmaz, aynı zamanda kalp damar sistemi için de önemli etkileşime sahiptir. Kalp damar hastalığı için risk faktörlerini düşünelim. Erkek cinsiyet, ileri yaş, diyabet, hipertansiyon ve obezite gibi kalp damar hastalığı risk faktörleri olan hastalar aynı zamanda bu virüs ile enfekte olan grup içerisinde yaşamını kaybetme riski daha yüksek olan hastalardır. Ayrıca bilinen koroner ve beyin damar hastalığı olanlarda, inme geçiren hastalarda, COVID-19 enfeksiyonu daha ağır seyirli bir süreç geçirmekte ve daha fazla yaşam kaybı olmaktadır.
Ek olarak, hastaların önemli bir kısmında COVID-19 enfeksiyonu sırasında, hastane içi ölüm riskini artıran kalp hasarı gelişebilmektedir. Akut koroner hastalık tablosu denilen kalp kanlanmasının bozulduğu sendromlar, virüsün kalp kasını tutması yani miyokardit, miyokardite ve/veya genel durum bozukluğuna ikincil akut kalp yetmezliği, atar damar veya toplar damarlarda oluşan pıhtılar bu durumlara örnektir. Hastane yatışı sırasında gelişen bu tip bir kalp damar hastalığı durumu ve sonucu kötüleştirmektedir. Bu noktada değinilmesi gereken bir sorun da bu grup hastada izlenen ritim bozukluğudur. Ritim bozuklukları, kalp kasının tutulumuna bağlı olabileceği gibi, tedavide kullanılan ilaçlara da bağlı olabilir.
Kalp damar hastalarının sağlığını etkileyebilecek diğer bir sorun da sağlık sisteminin istiap haddinin aşılması nedeniyle bu hastalara yeterli bakımın sağlanamaması veya hastaların enfeksiyon kaygısıyla hastaneye gitmekten kaçınmasıdır.
2. Kişiye COVID-19 bulaşmış olması kalp krizini ya da kalp yetmezliğini tetikler mi?
Elimizdeki eski verilere baktığımızda; şiddetli akut solunum sendromu (SARS) ve Orta Doğu Solunum sendromu (MERS) gibi önceki koronavirüs salgınlarında kalp damar hastalığı tanısı ve komplikasyonları çok artmıştı. SARS'da izlenen kalbe ait komplikasyonlar; kan basıncı düşüklüğü, miyokardit, aritmiler ve kalbe bağlı ani ölümdü. SARS enfeksiyonu sırasında yapılan tanısal incelemede elektrokardiyografide, kalbin gevşeme ve kasılma işlevinde bozukluklar ve troponin başta olmak üzere kalp kası enzimlerinde yükselmeydi. MERS’de en sık gözlenen durum ise miyokardit ve kalp yetmezliğiydi.
COVID-19 enfeksiyonu benzer kardiyak belirtilere sahip gibi görünüyor. COVID-19 enfeksiyonu olan hastaların otopsilerinde miyokarditle karşılaşılma sıklığı yaklaşık yüzde 20’dir. Hastaların hastane yatışları sırasında troponin gibi kalp enzim yüksekliği izlenmesi sıktır. Hayatını kaybeden hastaların yaklaşık yüzde 10-15’inde koroner arter hastalığı, yüzde 5-10’unda kalp yetmezliği ve yüzde 5-10’unda beyin damarlarında hastalık saptanmaktadır. İstatistiksel analizler de enfeksiyon sırasında kalp damar hastalığı tutulumunun görülme riskinin 5 kattan fazla arttığını göstermektedir.
Akut komplikasyonların yanında, COVID-19 enfeksiyonu uzun dönemde de kalp damar hastalığı riskini arttırabilir. Bu virüse bağlı zatürreesi gelişen kişilerde pıhtılaşmada artış ve vücutta yangının (inflamasyon) uzun süre devam ettiği bilinmektedir. Ayrıca SARS sonrası kan lipit düzeylerinde yükselme, metabolik tablonun bozulması, diyabet sıklığında artış gibi bozuklukların olduğu da bilinmektedir.
3. 65 yaş üstüne sokağa çıkma yasağı var. Bu yaş grubundaki birçok kişi kronik kalp ya da tansiyon hastası. Evde hareketsiz kalmak bu grup açısından tehlikeli mi?
Evde hareketsiz kalmak bu hasta grubu açısından tehlikelidir. Kalp damar hastalığı riskini artırmanın yanı sıra var olan durumun da kötüleşmesine neden olabilmektedir. Bu durumun önüne geçebilmek için aerobik egzersizin yararları iyi bilinmektedir. Egzersiz yapmak sağlığın hemen her aşamasında olumlu etki yapmaktadır. Yeni veriler ileri yaş grubundaki kişilerde de egzersizin oldukça faydalı olduğunu ortaya koymaktadır. Ne kadar düzenli egzersiz yapılırsa sonuçlar o kadar iyidir. Beklenen yaşam süresi uzamakta, kan basıncı düşmekte, akciğer kapasiteleri artmakta, genel iyilik hali gelişmektedir. Dahası bu kişilerin ruhsal ve zihinsel performansları hareketsiz yaşayan yaşıtlarına göre belirgin şekilde düzelmektedir.
Bu nedenlerle ileri yaştaki bireylerin düzenli aerobik egzersiz yapması çok önemlidir. Evde yalnız kalmak, sosyal izolasyon, korku ve devamlı baskı altında yaşamak gibi ek sorunlar egzersizin etkilerinden daha da mühim biçimde bu yaşlı insanların sağlığını kötü etkilemektedir.
4. Salgınla mücadelede güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmak önem taşıyor. Kronik kalp hastalıkları, kolesterol ya da tansiyon için kullanılan ilaçların bağışıklık sistemine olumsuz bir etkisi var mıdır?
Kalp damar hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçların bağışıklık sistemine olumsuz bir etkisi yoktur. Pandeminin başlangıç döneminde çok fazla bilgi kirliliğinin arasında bu bilgi de yayıldı. Öncelikli olarak ACE ve RAS inhibitörleri diye adlandırılan ilaçlar suçlandı. Eldeki bilgilere bakalım. Önceden var olan hipertansiyon sıklığı, ciddi COVID-19 hastalarında daha yüksek görünmekte. Ancak hipertansiyon yaşa bağlı olarak da artar. O yüzden epidemiyolojik verilerden sonuca gitmemek gerekir. ACE ve RAS inhibitörleri kalp damar hastalıklarında sık kullanılan ilaçlardır. Virüsün dokulara ACE reseptörü üzerinden giriyor olması nedeniyle bu grup ilaçlarla ilgili aşırı iddialara yol açmıştır. Elimizdeki veriler bunun böyle olmadığını ACE ve RAS inhibitörlerini zararlı olmak bir yana hafif koruyucu olduğunu göstermektedir. Bu nedenle hastalarımızın ilaçlarına devam etmelerini şiddetle önermekteyiz.
Kolesterol ilaçlarının ise en sık kullanılanları “statin” grubudur. Statinlerin bağışıklık sistemi üzerine olumsuz etkisi yoktur. Tam tersine bağışıklık sistemi güçlendirici özellikler taşırlar. Hemen tümü yangı belirteçlerini (CRP, sedimentasyon) düzeltmektedir. Milyonlarca hastalık verileri bu ilaçlarla ilgili herhangi bir enfeksiyon sıklığında artış göstermemektedir. Hatta bazı küçük çaplı çalışmalar bazı enfeksiyonlara (örneğin tüberküloz) karşı yanıtı arttırdığını göstermektedir. Sonuç olarak kolesterol ilaçları da kesilmemelidir.
5. Kronik hastalığı olan kişilerin rutin sağlık kontrollerini düzenli yaptırmaları gerekiyor. Salgın sürecinde çoğu kişi virüs bulaşır düşüncesiyle hastanelere gitmekten çekiniyor ve sağlık kontrollerini ihmal edebiliyor. Bu süreçte kalp hastalarının rutin kontrolleri nasıl yaptırılmalı?
COVID-19 enfeksiyonu geliştiren kalp hastalarının sonuçlarının kötü olma riskinin daha yüksek olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, COVID-19 ile ilişkili enfekte kişilerle temasa karşı etkili bir şekilde korunmaları zorunludur. Kronik kalp hastalarını evde mümkün olduğunca tutmak ve kalp hastalarının hastanede kalış sürelerini kabul edilebilir en kısa sürelerle sınırlamak için tüm önlemler uygulanmalıdır. Bu süreçte rutin kontroller için online doktor görüşmesi ve e-konsültasyon gibi önlemler uygulanmalıdır. Bu tip yaklaşımlar birçok hastanede kullanıma sokulmuştur. Sonuç olarak hastaları hastaneye getirmeden üretilen çözümler daha uygundur.
Kalp hastalarının hastaneye gelmeleri gerekli ise, teşhis veya tedavi amaçlı nedenlerle geçici olarak hastane tesislerine eriştiklerinde, sistematik olarak cerrahi maskeler giyerek, sosyal mesafeyi ve uygun hijyen kurallarını uygulayarak kendilerini korumalıdırlar. Elleri sağlanan dezenfektanlarla yıkanmalı, muayene eden hekimler de benzeri süreçleri izlemelidir. Bu süreçler T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından çok ayrıntılı yönergelerle tanımlanmış ve tüm ülkede uygulanmaktadır.
6. COVID-19 salgına dönemine denk gelen Ramazan ayında oruç tutmak isteyen kalp hastalarına tavsiyeleriniz nelerdir?
Kalori kısıtlaması ve dönemsel açlık kalp damar hastaları için zararlı olmak bir yana yaralıdır. Ancak su kısıtlaması değildir. O yüzden bu gruptaki kişilerin oruç tutmaları uygun kabul edilmemektedir. Yeterli sıvı almaları, ilaç saatlerini iki zaman dilimine sıkıştırmamaları gibi gerekçelerle oruç tutmamaları daha yararlıdır. Ayrıca hastalarımızın çoğunluğunun ileri yaşta olması, şeker tansiyon gibi hastalıklarının varlığı sıvı ve ilaç alımını şart koşmaktadır. Tüm bu temel bilgilendirmeye karşı oruç tutmak isteyen hastalara verilebilecek en yaralı tavsiye ilaçlarını iftar sahur saatlerine ayarlamaları ve bol sıvı almaları olacaktır.
7. Kalp hastaları COVID-19 salgını sürecini sağlıkla atlatabilmek için nelere dikkat etmeliler?
Öncelikle herkes, T.C. Sağlık Bakanlığı ve bilim kurulu önerilerine uymalıdır. Bunlar başlıca; maske, el yıkama, fiziksel mesafeyi koruma gibi sık sık vurgulanan önlemlerdir. Diğer önemli noktalar ise; evde veya dışarıda yayabildikleri her koşulda hareket etmeleri, ilaçlarını düzenli kullanmaları, yeterli sıvı almalarıdır. Ateş, öksürük, nefes darlığı gibi yakınmaların ortaya çıkması halinde en yakın sağlık kurumuna başvurulmalıdır.
Sağlık rehberimizden içerikler görüntüleyin.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
