Demir Eksikliği Anemisi Nedir? Belirtileri Nelerdir?
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
Demir Eksikliği Anemisi Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Demir eksikliği anemisi, dünya nüfusunun yüzde 12-15’inde saptanan ve en sık rastlanan anemidir.
Halsizlik, dikkat bozukluğu, baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, baygınlık, solukluk ve ağızda yaralar demir eksikliği anemisinin belirtileri arasındadır.
Peki, demir eksikliği anemisinin nedenleri nelerdir?
Anemi yani kansızlık, hemoglobin değerinin yaş ve cinsiyete göre normal değerlerin altında bulunmasıdır. Bu nedenle hastalık değil, birçok nedene bağlı olarak oluşan bir bulgudur.
Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımlamasına göre anemi; hemoglobinin (demir içeren eritrositlerdeki molekül) 15 yaşın üstündeki erkeklerde 13g/dl, kadınlarda 12 g/dl’nin, gebelerde ise 11 g/dl’nin altında olması olarak tanımlanır.
Anemi mutlaka araştırılması gereken bir belirtidir. Kemik iliğinde kan yapım hatalarından dolaşımda kanın tüketilmesine kadar değişik nedenlerle oluşan çok çeşitli anemi tipi vardır.
Demir eksikliğinde iki basamak vardır:
Sadece demir düzeylerinin ya da demir depo değerini gösteren ferritinin düşük saptanması ki bu durumda henüz anemi yoktur.
Demir eksikliği anemisi (DEA) demir noksanlığı ile eritropoezin (kan yapımının) azalması sonucu hemoglobin (Hg) değeri de düşer ve anemi gelişir.
Demir eksikliği anemisi dünyada en sık rastlanan anemidir. Dünya nüfusunun yüzde 12-15’inde saptanır, bu oran kadınlarda yüzde 20 'ye yakındır.
Demir eksikliği anemisinin nedenleri nelerdir?
Demir eksikliği anemisinin nedenleri şunlardır:
Diyetle yetersiz demir alımı:
Günlük demir gereksinimi;
Erkek ve postmenopoz dönemdeki (menopoz döneminden yaşlılık dönemine kadar olan süre) kadınlarda ortalama 1mg,
Adet gören ve emziren kadınlarda ortalama 2mg,
Gebelerde ortalama 3-4mg’dir.
Gıdalarla alınan demirin yüzde 10-15 kadarı ince bağırsaktan emilir.
Demirden zengin besinler şunlardır:
Yumurta sarısı,
Et, karaciğer, dalak başta olmak üzere sakatatlar,
Başta mercimek olmak üzere baklagiller,
Siyah üzüm ve fındık başlıca demirden zengin gıdalardır.
Az pişmiş ıspanak ve yeşil yapraklı sebzelerde ise daha az demir bulunur.
Fitat-tannin-nişasta gibi maddeler, örneğin aşırı çay ve kahve tüketimi gıdalardaki demir emilimini azaltır. Bu nedenle çay, kahve tüketiminin yemeklerle birlikte olmamasına dikkat edilmelidir.
Fazla kalsiyum ve nitrit içeren gıdalar da (süt ve sosis-salam gibi) demir emilimini azaltır. Süt ve süt ürünleri demirden fakir gıdalardır.
Kan kayıpları:
Akut veya kronik kan kayıpları yani travmalara bağlı kanamalar,
Sindirim sistemi kanamaları (Ülser-mide ve bağırsak kanserleri, hemoroid-divertiküller),
Aşırı adet kanaması,
İdrarda kan kaybı,
Parazitler demir eksikliği anemisinin nedenlerini oluşturur.
Gebelik ve doğum demir eksikliği anemisinin nedenleri arasında gösterilir.
Demir emilim bozukluğu:
Atrofik gastrit,
Helikobakter pilori enfeksiyonu,
Mide ameliyatları,
Kronik ishal (crohn, ülseratif kolit, çölyak ) nedeniyle de demir eksikliği anemisi oluşur.
Demir eksikliği anemisinin belirtileri nelerdir?
Halsizlik,
Dikkat bozukluğu,
Baş ağrısı,
Baş dönmesi,
Kulak çınlaması,
Baygınlık,
Solukluk,
Ağızda yaralar,
Tırnak bozuklukları,
Saç dökülmesi,
Egzersiz toleransında azalma,
Çarpıntı,
Nefes darlığı,
Göğüs ağrısı,
Huzursuz bacak sendromu,
Pica yani toprak, buz gibi gıda olmayan maddeleri yeme isteği demir eksikliği anemisinin belirtileri olarak gösterilir.
Bu belirtiler aneminin oluş süresine, altta yatan nedenlere, yaşa ve aneminin ağırlığına göre hafiften şiddetliye doğru değişik düzeylerde görülebilir.
Demir eksikliği anemisi tanısı nasıl konur?
Her türlü aneminin saptanması durumunda altta yatan neden mutlak araştırılmalıdır.
Demir eksikliği anemisi tanısı için;
Hastanın yakınmaları,
Mevcut hastalıkları,
Kullandığı ilaçlar,
Kadınlarda adet kanamaları detaylı olarak sorgulanmalıdır.
Fizik muayeneyle birlikte ilk olarak hemogram, periferik yayma testi ile mikroskop altında kan hücrelerinin gözlenmesi, ferritin denilen depo demiri, diğer anemi markerları, gaitada gizli kan bakılıp, daha sonra ileri testler özellikle sindirim sistemi taramaları yapılmalıdır.
Demir eksikliği anemisi nasıl tedavi edilir?
Anemi çok farklı nedenlerden kaynaklandığı için demir eksikliği tanısı konulduktan sonra altta yatan bozukluğun düzeltilmesiyle birlikte demir tedavisi başlanmalıdır. Devam tedavileri ile takip planlanmalıdır. Demir ilaçları aç karnına alınır. Özellikle kalsiyum, antiasitler çay, kahve ve sütlü ürünler demir emilimini azaltır. Gaitayı koyu yeşil-siyaha yakın boyar. Bulantı, hazımsızlık, kabızlık ya da ishal demir ilaçlarının yan etkilerindendir. Bu nedenle demir takviyelerinin hekim kontrolünde alınması oldukça önemlidir.
Oral (Ağız yoluyla) demir tedavisi başladıktan sonra ortalama 2-4 haftada bir Hg 1-2 gram artar. Hg düzeyi düzeldikten sonra, “ferritin” olarak adlandırılan depo demiri de yükselmeye başlar. Bu nedenle tedavi ferrtin de normale gelene kadar ortalama 3-4 ay sürer.
Oral demir hem daha güvenli ve alımı kolay olması nedeniyle genellikle tedavide ilk tercihtir. Ancak; klinik tablonun ağırlığı, tüm çabalara rağmen hastanın oral demire intoleransı, mide ve bağırsakta akut kanamanın olması, kronik ishal ve mide operasyonlarında parenteral demir (kas içi veya damar yolu ile) kullanılabilir. Kas içi demir uygulamaları ciddi ağrı ve lokal yan etkileri nedeniyle günümüzde uygulanmayıp damardan demir tedavisi yukardaki özel durumlarda yapılabilir. Ancak; ürtiker, ateş, tansiyon değişimi, bulantı, uygulama alanındaki cilt bölgesinde demire bağlı renk değişimi ve hatta anafilaksi (hayati tehlike yaratan alerjik reaksiyon) gibi yan etkileri olabilir. Bu nedenle mutlaka bir sağlık kuruluşunda uygulanmalıdır.
Eritrosit (kırmızı kan hücresi) transfüzyonu ise ancak akut kanamanın klinik tabloyu ciddi olarak etkilediği durumlarda uygulanır.
Anemi tedavisi tamamlandıktan sonra, düşük doz ile yoğun adet kanaması olan kadınlar her mens döneminde demir ilacı kullanabilir. Çocuklar ve gebeler ise doktorun belirlediği dozda demir desteğini günlük olarak alabilir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
