Diyabet Nedir, Diyabetin Görülme Sıklığı ve Artış Nedenleri
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
Diyabet Nedir, Diyabetin Görülme Sıklığı ve Artış Nedenleri
Modern yaşam tarzı, teknolojinin sunduğu kolaylıklarla hayatımızı şekillendirirken, sağlığımız üzerinde göz ardı edilemeyecek etkiler bırakıyor. Hareketsiz yaşam, işlenmiş gıdaların yaygın tüketimi ve stres dolu günlük rutinler, diyabet gibi kronik hastalıkların hızla artmasına zemin hazırlıyor. Dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen diyabet, yalnızca kan şekeri seviyeleriyle sınırlı bir sorun değil; aynı zamanda yaşam kalitesini etkileyen, uzun vadede ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir sağlık problemidir.
Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü'nden Doç. Dr. Cüneyd Anıl, diyabetin ne olduğunu, tarihçesini, belirtilerini, nedenlerini ve önleme yöntemlerini anlattı.
Diyabet, diğer adıyla şeker hastalığı, pankreasın beta hücreleri tarafından üretilen insülin hormonunun eksikliği veya etkisizliği sonucu gelişen kronik bir metabolizma hastalığıdır. Diyabetin temel özelliği, kan şekeri seviyesinin sürekli olarak normalin üzerinde seyretmesidir. İnsülin, kandaki glukozun hücre içine taşınmasında anahtar görevi görür. Bu hormonun eksikliği veya etkisizliği durumunda, hücreler ihtiyaç duydukları enerjiye ulaşamaz ve glukoz kanda birikerek organlara zarar verir.
Diyabet, etkili bir şekilde kontrol edilmediğinde kalp damar hastalıkları, böbrek yetmezliği, görme kaybı ve sinir hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ancak erken teşhis, düzenli takip ve sağlıklı bir yaşam tarzı ile bu komplikasyonların önüne geçmek mümkündür. Özellikle yaşam boyu tedavi gerektiren bir hastalık olması nedeniyle, diyabetin doğru bir şekilde yönetilmesi, bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır.
Diyabetin Tarihçesi, İnsülinin Keşfi ve Hayat Kurtarıcı Rolü
Diyabetin tedavisinde insülinin keşfi, tıp tarihinde bir devrim niteliğindedir. 1921 yılında Frederick Banting ve Charles Best, köpek pankreasından elde ettikleri bir ekstrakt ile ilk insülin tedavisini gerçekleştirdi. Bu tedavi, kan şekeri kontrolü sağlanamayan ve ölüm riski taşıyan 14 yaşındaki Leonard Thompson’a uygulandı. İlk tedavi sonrası, Leonard hızla sağlığına kavuşarak normal bir yaşam sürmeye başladı. Bu olay, modern diyabet tedavisinin temelini oluşturmuş ve insülin "hayat kurtarıcı ilaç" olarak anılmaya başlanmıştır.
İnsülinin keşfinden önce, diyabetik hastalar için tek tedavi yöntemi diyetle kısıtlıydı. Bu yöntem hastaların yaşam süresini kısmen uzatsa da uzun vadede etkisiz kalıyordu. Günümüzde ise insülin, hem tip 1 diyabet hem de ileri evre tip 2 diyabet için vazgeçilmez bir tedavi aracıdır.
Diyabetin Görülme Sıklığı ve Artış Nedenleri
Diyabet, günümüzde küresel bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir. Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) verilerine göre, 2021 yılında dünyada 537 milyon diyabetli birey bulunmaktadır. Bu sayının, 2045 yılına kadar 783 milyona ulaşacağı öngörülmektedir. Türkiye’de de durum benzer bir tablo çizmektedir; 1997’de %7,2 olan diyabet oranı, 2010 yılında %13,7’ye yükselmiştir. Bu oran, Türkiye’yi Avrupa’da diyabetin en sık görüldüğü ülkelerden biri haline getirmiştir.
Diyabet sıklığındaki bu artışın başlıca nedenleri arasında şunlar yer alır:
Hareketsiz yaşam tarzı: Modern yaşamın getirdiği fiziksel aktivitelerin azalması, diyabet riskini artırır.
Obezite: Fazla kilolu bireylerde insülin direnci daha yaygın görülmektedir.
Beslenme alışkanlıkları: Yüksek kalorili, işlenmiş gıdalarla beslenme, kan şekerinin düzenlenmesini zorlaştırır.
Yaşlanma: Ortalama yaşam süresinin uzaması, ileri yaşta tip 2 diyabet gelişimini artırır.
Diyabet Tipleri ve Özellikleri
Diyabet dört temel gruba ayrılır:
Tip 1 Diyabet: Genellikle çocukluk veya gençlik döneminde başlar. Pankreas, insülin üretimini tamamen durdurur. Bu tipte tedavi, insülin enjeksiyonları ile yapılır.
Tip 2 Diyabet: Daha yaygın görülen bu tip, genellikle orta yaş ve sonrasında ortaya çıkar. Ancak obezite ve hareketsiz yaşam nedeniyle çocuklarda bile görülmektedir. Sağlıklı beslenme, egzersiz ve ilaç tedavisi ile kontrol edilebilir.
Gestasyonel Diyabet: Gebelik sırasında gelişir ve genellikle doğumla birlikte kaybolur. Ancak ileride tip 2 diyabet riskini artırır.
Diğer Diyabet Türleri: Genetik hastalıklar, ilaç kullanımı veya başka tıbbi durumlarla ilişkilidir.
Diyabetin Belirtileri Nelerdir?
Diyabetin erken belirtileri arasında şunlar yer alır:
Sürekli susama ve sık idrara çıkma
Kilo kaybı
Halsizlik ve yorgunluk
Ciltte kuruluk ve kaşıntı
Bulanık görme
Yaraların geç iyileşmesi
Tip 1 diyabette belirtiler hızlı bir şekilde ortaya çıkarken, tip 2 diyabetin belirtileri genellikle hafif seyreder ve uzun süre fark edilmez.
Diyabet Tanısı Nasıl Konulur?
Diyabet tanısı, kan şekeri seviyelerinin ölçümü ile konulur. Açlık kan şekeri 126 mg/dL’nin üzerinde olan bireylerde diyabet şüphesi artar. Ayrıca HbA1c testi, son üç aylık kan şekeri kontrolünü değerlendirmek için kullanılabilir. Risk faktörlerine sahip bireylerin, özellikle ailede diyabet öyküsü olanların ve fazla kilolu bireylerin, düzenli sağlık taramalarından geçmesi önemlidir.
Diyabetin Önemi
Diyabet, kontrol edilmediğinde yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ve ölümcül olabilen bir hastalıktır. Ancak etkin bir yönetimle normal yaşam kalitesi sağlanabilir. Diyabet yönetiminde üç temel unsur bulunur:
Sağlıklı Beslenme: Düşük glisemik indeksli gıdaların tüketimi, kan şekeri kontrolünde etkilidir.
Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz, insülin duyarlılığını artırır ve kilo kontrolüne yardımcı olur.
Tıbbi Tedavi: İlaç kullanımı, insülin tedavisi ve düzenli doktor kontrolleri ile diyabetin etkileri minimize edilebilir.
Diyabet, dünya genelinde hızla yaygınlaşan bir hastalık olsa da, doğru bilgi ve etkili yönetimle kontrol altına alınabilir. Erken teşhis, düzenli tedavi ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile kişiler, diyabetin olumsuz etkilerinden korunabilir ve daha uzun, sağlıklı bir yaşam sürdürebilir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
