EMDR Terapisi Nedir? EMDR Terapisinin Temel Özellikleri Nelerdir?
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
EMDR Terapisi Nedir? EMDR Terapisinin Temel Özellikleri Nelerdir?
Hayatın bir noktasında herkes, kendisinde derin izler bırakan bir olayla karşı karşıya kalabilir. Kaza, istismar, kayıp, doğal afet, ihmal, şiddet ya da ani bir korku anı… Zaman geçse de bazı anılar unutulmaz; zihinde defalarca tekrar eder, beden bu hatırlatmalara tepki verir. İşte bu noktada, bilimsel temellere dayanan EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing – Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) terapisi devreye girer. Özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tedavisinde etkinliği kanıtlanmış olan bu yöntem, duygusal yük taşıyan anıların daha sağlıklı bir şekilde işlenmesini sağlar.
Güven Çayyolu Tıp Merkezi'nden Klinik Psikolog Hilal Savaş, EMDR terapisinin ne olduğunu, temel özelliklerini ve hangi sorunlarda etkili olduğunu anlattı.
EMDR, bireylerin geçmişte yaşadığı travmatik deneyimlerin yol açtığı rahatsız edici düşünceler, duygular ve bedensel tepkileri yeniden işlemelerine yardımcı olan, yapılandırılmış ve aşamalı bir psikoterapi yöntemidir. Bu terapi, travma nedeniyle beyinde “takılı kalan” bilgilerin yeniden işlenmesini ve nötr, daha az rahatsız edici bir hâle gelmesini sağlar. 1987 yılında Dr. Francine Shapiro tarafından geliştirilen bu yöntem, ilk olarak savaş gazilerinde ve istismar mağdurlarında uygulanmış ve kısa sürede uluslararası kabul görmüştür.
Travmalar Beyni Nasıl Etkiler?
Normalde beyin, yaşanan olayları işleyip anlamlandırır ve uygun duygusal cevaplar üretir. Ancak travmatik olaylar sırasında beyin bilgiyi işleyemez; anı adeta "donar" ve ham hâliyle zihinde depolanır. Bu işlenmemiş anılar; kabuslar, flashback’ler, panik ataklar, tetikleyicilere aşırı tepkiler ve yoğun kaygı gibi belirtilerle kendini gösterir. EMDR terapisi, beynin bu doğal iyileşme mekanizmasını yeniden harekete geçirerek bu anıların işlenmesini, yeniden çerçevelenmesini sağlar. Kişi yaşadığı olayı hatırladığında, artık aynı yoğun duygusal tepkiyi vermez.
EMDR Terapisinin Temel Özellikleri
Çift Yönlü Uyarım (Bilateral Stimulation): EMDR terapisi sırasında danışandan belirli bir travmatik anıyı düşünmesi istenirken, aynı anda gözleriyle sağa-sola hareket eden bir uyarıcıyı takip etmesi sağlanır. Bu göz hareketlerinin yanı sıra bazı durumlarda ses ya da dokunsal uyarıcılar da kullanılabilir (örneğin kulaklıklardan gelen ritmik sesler veya el cihazıyla sağ-sol titreşim).
Bu çift yönlü uyarım, beynin iki yarım küresi arasındaki iletişimi artırır. Böylece travmatik bilgi beynin işlenebilir alanlarına yönlendirilir ve daha sağlıklı bir şekilde anlamlandırılır.
Travma Odaklı ve Hedef Belirlemeye Dayalı: EMDR, kişinin hayatında sorun yaratan özgül olaylara odaklanır. Hedef anılar, tetikleyen düşünceler, buna eşlik eden bedensel duyumlar ve olumsuz inançlar terapist eşliğinde tanımlanır. Terapi, bu hedeflerin duygusal yükünün azaltılmasını ve kişinin bu olaylara dair algısının dönüşmesini sağlar.
Beyin Temelli Bir İyileşme Süreci: EMDR, beyindeki doğal işleme süreçlerini desteklediği için "bastırma" ya da "unutmaya çalışma" değil, tam tersine anıyı dönüştürme ve güçlenme temellidir. Kişi travmayı unutmadan, onun artık kendisini etkilemeyeceği bir noktaya ulaşır.
EMDR Hangi Sorunlarda Etkilidir?
EMDR, yalnızca travma sonrası stres bozukluğunda değil, aşağıdaki pek çok duygusal ve psikolojik durumda da etkili şekilde kullanılabilir:
Çocukluk çağı travmaları
Fiziksel veya duygusal istismar
Kayıp ve yas süreçleri
Panik atak ve anksiyete bozuklukları
Depresyon
Fobiler (uçuş korkusu, yükseklik korkusu vb.)
Özgüven sorunları ve olumsuz inanç kalıpları
Kronik ağrı ve psikosomatik belirtiler
Performans kaygısı (sahne korkusu, sınav kaygısı vb.)
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR terapisi, belirli protokollere ve sekiz aşamalı bir yapıya dayanır:
Geçmişin belirlenmesi (hedef anılar seçilir)
Şimdiki tetikleyicilerin tanımlanması
Gelecekteki benzer durumlarla başa çıkma hazırlığı
Göz hareketleri veya diğer çift yönlü uyarımlar ile anıların işlenmesi
Olumlu inançların yerleştirilmesi
Bedensel tepkilerin değerlendirilmesi
Uygulama sonrası dengeleme ve güvenli alan çalışması
Sürecin izlenmesi ve güçlendirme
Her bireyin terapi süresi ve ilerleme hızı farklıdır. Bazı kişilerde 4-5 seansta belirgin düzelme görülürken, bazı durumlarda süreç daha uzun olabilir.
EMDR’nin Avantajları
İlaçsız bir tedavi yöntemidir (gerekli durumlarda ilaçla desteklenebilir). Kişinin yaşam olaylarını daha sağlıklı değerlendirmesini sağlar. Semptomları hafifletmekle kalmaz, kalıcı bir duygusal iyileşme sağlar. Beynin doğal onarım kapasitesini kullanır. Zorlayıcı olayların etkisinden çıkmak için yapılandırılmış ve güvenli bir süreç sunar.
EMDR Terapisi Kimler İçin Uygun Değildir?
Ağır psikoz tanısı olan bireylerde, nörolojik bozukluğu olanlarda (epilepsi gibi), yoğun disosiyatif bozukluk durumlarında dikkatle planlanmalı ve her zaman deneyimli bir EMDR terapisti tarafından uygulanmalıdır. Travmalar hayatımızdan silinemez ama onlarla baş etme biçimimiz değişebilir. EMDR terapisi, geçmişin yükünden arınmak ve bugünü daha sağlıklı yaşamak için etkili ve bilimsel bir yoldur. Travma sonrası yaşanan zorluklarla başa çıkmakta zorlanıyorsanız, yalnız değilsiniz. EMDR gibi çağdaş terapi yöntemleriyle bu süreci güvenli ve kalıcı bir şekilde aşmak mümkündür.
