Soluduğumuz hava, içtiğimiz su, cildimize sürdüğümüz krem ve sıktığımız parfüm gibi pek çok yolla vücudumuza giren ve endokrin bozucular olarak da bilinen kimyasal mikropartiküller, sağlığımızı ciddi şekilde tehdit ediyor. Güven Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü'nden Doç. Dr. İbrahim Demirci, endokrin bozucularla ilgili en çok merak edilen 6 soruya yanıt verdi.
Vücudumuz, birbiri ile uyum halinde çalışan organ sistemlerinden oluşmaktadır. Endokrinoloji, organlar arasındaki dengeyi ve uyumu sağlayan hormon sistemlerini ve bu sistemlere ait bozukları inceleyen bilim dalıdır. Modernleşen dünya ile birlikte bir kısmını tanımlayabildiğimiz ancak henüz birçoğunu tanımlayamadığımız kimyasal bileşikler vücudumuzda birikmekte, hormon sistemlerinin çalışmasını olumsuz etkilemektedir. Çeşitli yollarla vücudumuza girerek biriken ve endokrin sistemlerin çalışmasını olumsuz etkileyen bu maddelere “endokrin bozucular” adı verilmektedir.
Bu kimyasallar vücutta nasıl etkiler yapar?
Endokrin bozucu adını verdiğimiz kimyasal mikropartiküller, soluduğumuz hava, içtiğimiz su, kullandığımız parfümler, cildimize sürdüğümüz kremler gibi pek çok yolla vücudumuza girmektedir. Zaman içinde dokularda biriken bu partiküller, başlıca üreme, büyüme, gelişme ve sinir sistemleri olmak üzere çeşitli endokrin sistemlerin çalışmasını bozmakta, erken veya geç ergenlik, doğurganlıkta azalma, obezite, diyabet (şeker hasalığı), tiroid hastalıkları, astım gibi bir çok hastalığa yol açmaktadır.
Günlük ürünlerde hangi endokrin bozucular bulunur?
Endokrin bozucu kimyasallar, işlenmiş ve paketlenmiş, raf ömrü uzun gıdalarda, plastik saklama kaplarında ve yoğun tarım ilacı veya kimyasal kirliliğin olduğu bölgelerde yetiştirilen hayvansal veya bitkisel ürünlerde sık bulunmaktadır. Ayrıca sanayileşmenin yoğun olduğu bölgelerde içme sularında, yağmur sularında ve solunan havada da pek çok endokrin bozucu mikropartikülün bulunduğunu söyleyebiliriz.
Endokrin bozucuların bebekler ve çocuklar üzerindeki etkileri nelerdir?
Büyüme ve gelişmenin çok hızlı küçük çocuklarda endokrin sistemde yaşanacak problemler gelişme geriliklerine, bilişsel fonksiyonları etkileyerek okul başarısının düşmesine, erken yaşta obezite – diyabet gibi metabolik hastalıklara yol açabilmektedir. Yapılan araştırmalar endokrin bozuculara maruz kalmanın ileri yaşlarda kanser sıklığında da artışa yol açtığını göstermektedir.
Hamilelikte endokrin bozucular fetüsü nasıl etkiler?
Annenin maruz kaldığı endokrin bozucular, palsenta aracılığı ile fetüse geçmekte ve henüz bağışıklık sistemi tam gelişmemiş olan fetüs üzerinde ağır hasar meyda getirebilmektedir. Maruz kalınan etkenin miktarı ve türüne göre fetüste gelişme geriliği, tiroid problemleri ve nörolojik bozukluklara yol açabilmektedir.
Endokrin bozuculardan korunmak için neler yapılabilir?
Yapılan çalışmalar Afrika yerlilerinin anne sütünde ve hatta canlı yaşamının olmadığı en uç kutup bölgelerinden alınan kar örneklerinde bile mikroplastik parçaların varlığını göstermiştir. Sanayileşmenin artması ile birlikte adeta her tarafımızı saran endokrin bozuculardan tamamen korunabilmek maalesef mümkün değildir. Ancak bazı yaşam tarzı değişiklikleri ile endokrin bozuculara maruziyet azaltılabilir ve vücudumuzdaki olumsuz etkileri en aza indirebilir. Mümkün olduğu kadar paketlenmiş gıda tüketiminin azaltılması, organik ve hijyenik ürün kullanımının artırılması, tarımsal kimyasallardan arınmak için meyve ve sebzelerin iyi yıkanması, gıdaların üretim yerlerinin kontrol edilmesi ve kontamine bölgelerde üretilmiş hayvansal ve bitkisel besinlerin tercih edilmemesi, plastik ürünler yerine cam ve çelik kapların tercih edilmesi, zorunlu olmadıkça cilt üzerine koruyucu krem sürülmemesi, gereksiz antibiyotik veya takviye besin alınmaması, ve düzenli egzersiz ile dengeli beslenmenin artırılması endokrin bozuculara maruziyetimizi en aza indirecek bireysel yaklaşımlar arasında sayılabilir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
