Aşılar, modern tıbbın en büyük başarılarından biri olarak kabul edilir. Bireyleri ve toplulukları, çiçek hastalığı, çocuk felci, kızamık ve hepatit B gibi birçok bulaşıcı hastalıktan koruyarak milyonlarca hayatı kurtarmıştır. Aşıların önemi, sadece bireysel sağlık korumasıyla sınırlı değildir. Aynı zamanda halk sağlığını da destekleyerek toplumda hastalıkların yayılmasını önler.
Güven Hastanesi Erişkin Aşı Polikliniği Sorumlu Hekimi Uzm. Dr. İrem Altunoluk, erişkinlerde aşılamanın önemini anlattı.
Bulaşıcı Hastalıklara Karşı Koruma: Aşılar, bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklık sağlayarak bireyleri korur. Aktif bağışıklık, vücudu hastalığa karşı hazırlayarak gerçek enfeksiyon riski olmadan bağışıklık sisteminin hastalık etkenlerine yanıt geliştirmesini sağlar.
Toplum Bağışıklığı: Yeterli sayıda insanın aşılanması, toplum bağışıklığını sağlayarak aşılanmamış bireyleri de korur. Bu, özellikle aşı olamayan veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için hayati öneme sahiptir.
Hastalık Yükünün Azaltılması: Aşılar, hastalık yükünü azaltarak sağlık sistemlerine olan yükü hafifletir. Hastalıkların önlenmesi, tedavi maliyetlerini ve hastalık nedeniyle kaybedilen iş gücünü azaltır.
Aşılama İle İlgili İstatistik Bilgiler
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, her yıl aşılar sayesinde 2-3 milyon ölüm önlenebilir.
Kızamık aşılaması, 2000-2018 yılları arasında küresel ölçekte kızamık ölümlerinde yüzde 73 oranında azalma sağlamıştır.
Covid-19 pandemisi sırasında, aşılar milyonlarca hayatı kurtarmış ve hastalığın yayılmasını önlemekte kritik bir rol oynamıştır.
Aşılama programlarına uyum, hastalıkların önlenmesi ve kontrol altına alınmasında kritik bir faktördür. Her bireyin, güncel aşı takvimine uyarak aşılarını yaptırması, sağlıklı bir toplum için atılabilecek en önemli adımlardan biridir.
Yetişkinlerde Aşılanma Neden Önemlidir?
Aşılar, çocukluk çağında hastalıklardan korunmak için uygulanan en önemli koruyucu sağlık önlemlerinden biri olarak bilinir. Ancak yetişkinlerde aşılanmanın önemi, çoğu zaman göz ardı edilir. Oysaki bağışıklık sisteminin yaşla birlikte zayıflaması ve kronik hastalıkların ortaya çıkması çeşitli bulaşıcı hastalıklara yakalanma riskini artırırken, belirli aşılar bu riskleri azaltmakta kritik bir rol oynar.
Yaşlandıkça bağışıklık sistemimiz zayıflar ve hastalıklara karşı savunmasız hale geliriz. Ayrıca, bazı kronik hastalıklar yaşamın ilerleyen dönemlerinde daha sık görülmeye başlar. Yetişkinler için aşılanma, aşağıdaki nedenlerle kritik bir öneme sahiptir:
Bağışıklığın Yenilenmesi: Çocuklukta yapılan bazı aşılar, zamanla etkinliğini yitirebilir. Yenileme dozları yapılmadığında, kişi yeniden enfeksiyon riski altına girebilir.
Yaşla Artan Riskler: Yaşlı bireylerde bağışıklık sistemi zayıfladığı için grip, zatürre ve zona gibi hastalıklar daha ağır seyredebilir.
Kronik Hastalıkların Etkisi: Diyabet, kalp hastalıkları, böbrek yetmezliği gibi kronik sağlık sorunları, enfeksiyon hastalıklarının daha şiddetli seyretmesine neden olabilir.
Toplumsal Koruma: Aşılanan bireyler, sadece kendilerini değil, aynı zamanda etraflarındaki risk altındaki bireyleri de korumuş olur. Bu toplumsal bağışıklık etkisi, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olanlar için hayati bir koruma sağlar.
Yetişkinlerde Hangi Aşılar Hayati Öneme Sahiptir?
Grip Aşısı (Influenza Aşısı): Grip aşısı, influenza virüsüne karşı koruma sağlamak için her yıl milyonlarca insana uygulanan bir aşıdır. Influenza, her yıl dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen, solunum yolu ile bulaşan bir virüstür. Grip, hafif hastalıklardan ciddi komplikasyonlara ve hatta ölümlere yol açabilir, özellikle yaşlılarda, küçük çocuklarda, hamile kadınlarda ve bazı kronik hastalıklara sahip kişilerde daha ciddi seyreden vakalar görülebilir.
Her yıl, influenza virüsünün hangi suşlarının dolaşımda olacağını tahmin etmek için küresel sağlık kuruluşları tarafından büyük çabalar sarf edilir. Grip aşısı, bu tahminlere dayanarak her yıl güncellenir.
Grip aşısı, genellikle grip mevsimi başlamadan önce sonbahar aylarında yapılır. En iyi korumayı sağlamak için her yıl grip aşısı olmak önemlidir, çünkü influenza virüsü sürekli değişir ve aşının etkinliği zamanla azalabilir.
Grip aşısının etkililiği, yıl boyunca dolaşımda olan virüs suşlarının aşıdaki suşlarla ne kadar iyi eşleştiğine bağlı olarak değişir. Genellikle, aşı grip hastalığına karşı %40 ila %60 oranında koruma sağlar. Aşının amacı, grip hastalığının şiddetini azaltmak ve hastaneye yatışları, ciddi sağlık komplikasyonlarını ve ölümleri önlemektir.
Grip aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık ve şişlik; düşük dereceli ateş; ve halsizlik görülebilir. Canlı zayıflatılmış grip aşısının (LAIV) nadiren hafif grip benzeri semptomlara neden olabileceği bilinmektedir.
Zatürre Aşısı (Pnömokok Aşısı): Zatürre, özellikle 65 yaş üstü yetişkinlerde ve kronik hastalıkları olan bireylerde yaşamı tehdit eden bir hastalık olabilir. Pnömokok bakterisine karşı yapılan bu aşı, zatürre, menenjit ve kan enfeksiyonları gibi ciddi komplikasyonlara karşı korur.
Tetanoz, Difteri ve Boğmaca Aşısı (Tdap): Tetanoz, difteri ve boğmaca (pertussis) gibi hastalıklar, yaşamın her döneminde ciddi sonuçlar doğurabilir. Her 10 yılda bir tekrarlanması gereken bu aşı, kişiyi uzun yıllar boyunca bu bulaşıcı hastalılara karşı koruma altında tutar. Tdap aşısı, üç hastalığa karşı da yüksek düzeyde koruma sağlar. Difteri ve tetanoza karşı neredeyse %100'e yakın, boğmacaya karşı ise %80-90 civarında koruma sağladığı bilinmektedir. Aşı, genellikle iyi tolere edilir ve yan etkileri hafif ve geçicidir. En yaygın yan etkiler, aşının yapıldığı yerde kızarıklık, ağrı ve hafif ateş şeklindedir. Ciddi alerjik reaksiyonlar nadirdir.
Zona Aşısı (Herpes Zoster Aşısı): Suçiçeği geçirmiş olan bireylerde virüs, yıllar sonra yeniden aktifleşerek zona hastalığına yol açabilir. Özellikle 50 yaş üstü yetişkinlerde daha yaygın olan bu hastalık, şiddetli ağrılara ve ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Zona aşısı, bu ağrılı rahatsızlığın önlenmesinde büyük bir rol oynar.
Hepatit A ve B Aşıları: Hepatit A ve B virüsleri, karaciğer hasarına yol açarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Hepatit B, kan ve vücut sıvılarıyla bulaşırken, Hepatit A genellikle kontamine su ve yiyeceklerle bulaşır. Bu aşılar, karaciğer hastalıklarına karşı güçlü bir koruma sağlar. Kronik Hepatit B enfeksiyonunun önlenmesi, karaciğer kanseri riskinin azaltılmasına da yardımcı olur.
1998’den itibaren rutin çocukluk çağı aşı şemasına hepatit B ve 2006 yılından itibaren hepatit A sağlık bakanlığı tarafından eklenmiştir. Bu yıllardan önce doğanların ya da eksik çocukluk çağı aşıları olanların hepatit A ve B aşısı yaptırması önemlidir. Özel durumlarda alternatif aşılama şemaları olmakla beraber 0.1. ve 6.ay olmak üzere üç doz yapılır. Hepatit B aşısı, %95 oranında etkilidir ve aşılanmış kişilerin büyük çoğunluğu, Hepatit B enfeksiyonuna karşı ömür boyu koruma sağlar. Aşı, genellikle iyi tolere edilir ve yan etkileri hafif ve geçicidir. En yaygın yan etkiler, aşının yapıldığı yerde kızarıklık, ağrı ve hafif ateş şeklindedir. Ciddi alerjik reaksiyonlar nadirdir.
HPV aşısı: Human Papillomavirus (HPV) aşısı, HPV enfeksiyonuna ve HPV ile ilişkili bazı kanser türlerine karşı koruma sağlamak için tasarlanmış bir aşıdır. HPV, cinsel yolla bulaşan en yaygın virüstür ve dünya çapında hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilir. Çoğu HPV enfeksiyonu zararsızdır ve herhangi bir semptoma neden olmaz; ancak, bazı tipleri genital siğillerin yanı sıra, rahim ağzı kanseri, vajina kanseri, vulva kanseri, penis kanseri, anüs kanseri, orofarengeal (ağız ve boğaz) kanserleri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. HPV aşısı, özellikle yüksek riskli HPV tiplerine karşı koruma sağlar ve dolayısıyla HPV ile ilişkili kanser riskini önemli ölçüde azaltır. HPV aşısı, kanser önleme stratejilerinin önemli bir parçasıdır ve gençlerin yanı sıra toplumun genel sağlığını korumada kritik bir role sahiptir. HPV aşısı, 9 yaş sonrası erkekler ve kadınlar için önerilir. En etkili olduğu düşünüldüğünden, cinsel aktiviteye başlamadan önce aşılama yapılması tercih edilir. Ama her yaşta uygulanabilir. 9-14 yaş arasında 2 doz, 15 yaşından sonra 3 doz şeklinde uygulanır. HPV aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. En sık görülen yan etkiler arasında aşının yapıldığı yerde kızarıklık, şişlik ve ağrı; baş ağrısı; ateş ve halsizlik bulunur. Ciddi yan etkiler nadirdir
Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak Aşısı: Kızamık, Kabakulak ve Kızamıkçık (MMR) aşısı, üç bulaşıcı hastalığa karşı koruma sağlayan kombine bir aşıdır. Bu hastalıklar, çocukları ve yetişkinleri etkileyebilen, ciddi sağlık sorunlarına ve komplikasyonlara yol açabilen viral enfeksiyonlardır. İki doz MMR aşısı kızamığa karşı %97 oranında, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı ise %88 ila %97 oranında koruma sağlar. MMR aşısının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Sağlık çalışanları, bakımevinde çalışanlar, yurtta kalanlar, HIV ile enfekte bireyler, kızamığın yaygın olduğu bölgelere gidecekler gibi risk grubunda olan erişkinler aşılanmalıdır. En sık görülen yan etkiler arasında aşının yapıldığı yerde kızarıklık, şişlik ve ağrı; hafif ateş; ve döküntü sayılabilir. Ciddi yan etkiler çok nadirdir. MMR aşısının yaygın kullanımı, bu üç hastalığın insidansında dramatik düşüşlere yol açmıştır. Örneğin, kızamık ve kızamıkçık neredeyse tamamen ortadan kalkmış, kabakulak vakaları ise önemli ölçüde azalmıştır. Bu hastalıkların azalması, çocuklarda ciddi sağlık sorunlarının ve ölümlerin önlenmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Meningokok aşısı: Meningokok aşısı, Neisseria meningitidis bakterisinin neden olduğu menenjite ve diğer meningokok hastalıklarına karşı koruma sağlar. Bu bakteri, beyin ve omurilik zarlarını etkileyen ciddi bir enfeksiyon olan bakteriyel menenjite neden olabilir. Meningokok hastalığı, ani başlayabilir ve hızla ilerleyebilir, bazen kalıcı hasar bırakabilir veya ölüme yol açabilir. Kalabalık ortamlarda yaşayan genç erişkinler(askerlik görevi, yurt) ve risk grubunda olan bireyler (HIV enfeksiyonu olanlar, dalak fonksiyon bozukluğu veya dalağı olmayanlar, belirli kronik tıbbi durumları olanlar ve laboratuvar çalışanları) meningokok aşısı ile aşılanmalıdır. Aşının yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık ve şişlik; düşük dereceli ateş; ve halsizlik görülebilir. Nadiren, aşıya ciddi alerjik reaksiyonlar gelişebilir.
Suçiçeği Aşısı: Suçiçeği aşısı, suçiçeği hastalığının yayılmasını ve bulaşmasını önlemenin bir yoludur. Sağlık çalışanları, doğurganlık çağındaki kadınlar, HIV taşıyıcıları gibi bazı riskli grupta bulunan kişiler aşılanmalıdır.
Aşılar Yaşam Boyu Sağlık İçin Gerekli
Aşılar, sadece çocuklar için değil, yetişkinler için de hayat kurtarıcıdır. Düzenli olarak aşılanmak, bireysel sağlığınızı korumakla kalmaz, aynı zamanda toplum sağlığına da katkı sağlar. Özellikle yaşlandıkça, bağışıklık sisteminizin zayıfladığını ve belirli hastalıklara karşı daha savunmasız hale geldiğinizi unutmamak gerekir. Sağlık hizmeti sağlayıcınıza danışarak hangi aşıların sizin için uygun olduğunu öğrenebilir ve kendinizi yaşam boyu hastalıklardan koruyabilirsiniz.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
