Hamilelikte en sık karşılaşılan endokrinolojik hastalık olan gebelik diyabeti; tedavisinin ve takibinin yapılmaması durumunda anne ve bebek için ciddi komplikasyonların ortaya çıkmasına sebebiyet verebiliyor. Çok su içme, sık idrara çıkma, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, idrarda glukoz saptanması ve halsizlik gibi belirtiler gebelik diyabetinin ipuçları olabiliyor. Hamilelik sürecinde gebelik diyabeti yaşayan annelerin ve bebeklerinin doğum sonrasında da kontrollerini ihmal etmemeleri ise oldukça önem taşıyor. Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanlarımız gebelik diyabeti hakkında bilgi verdi.
İlk defa gebelikte ortaya çıkan ve doğumdan sonra düzelen glukoz intoleransı, gestasyonel diyabet olarak tanımlanmaktadır. Gebelik; bebeğin beslendiği plasentadan salgılanan hormonlardan dolayı insülin direnci ile karakterize bir dönemdir. Özellikle hamileliğin ikinci yarısında bu hormonların artması, pankreas rezervi sınırda olan kadınlarda yüksek şeker değerleri ile sonuçlanmaktadır.
Gebe kadınların yüzde 3-8’inde görülebilen gebelik diyabeti, hamilelikte en sık karşılaşılan endokrinolojik hastalıktır.
Gebelik diyabetinin belirtileri nelerdir?
Gebelik diyabeti genellikle belirti göstermemektedir. Çok su içme, çok sık idrara çıkma, idrarda glukoz saptanması, tekrarlayan idrar yolu/vajinal enfeksiyonlar, bulantı veya halsizlik gebelik diyabetinin olası belirtilerindendir.
Kan şekeri değerlerinin kontrol altına alınamayıp yüksek seyretmesi, bebeğin anne karnında gelişimini etkileyerek fazla kilo almasına ve suyunun fazlalaşmasına neden olabilir. Gebelerde kontrolsüz kan şekeri, nadiren “diyabetik ketoasidoz” olarak adlandırılan ciddi bir komplikasyona yol açabilir.
Gebelik diyabeti, gebeliğin hangi döneminde ortaya çıkar?
Gebelik diyabeti, hamileliğin 20. haftasından sonra plasentadan salgılanan anti-insülin hormonlarının artmasıyla ortaya çıkar. Özellikle gebeliğin ikinci yarısında oluşan gebelik diyabeti için yapılan tarama testlerinin 24-28. haftalar arasında yapılması önerilmektedir.
Gebelikten önce kilo kontrolünün sağlanarak ideal kilo ile gebe kalınması, düzenli olarak çok ağır olmayan egzersizlerin yapılması, sağlıklı bir diyet ile sigaranın bırakılması gebelik diyabeti riskini azaltmaktadır.
Gebelik diyabetinin tanısı nasıl konur?
Hamileliğin ilk döneminde diyabet riski bulunmuyorsa, 24-28. haftalar arasında şeker yükleme testi (50 gr Oral Glukoz Tolerans Testi) ile tarama yapılmaktadır. Tarama testinde, birinci saat glukoz değerleri, sınırın üzerinde çıkan hastalara 100 gr şeker yükleme testi (100 gr Oral Glukoz Tolerans Testi) yapılır. İki değeri yüksek çıkan hastalara “gestasyonel diyabet” tanısı konmaktadır. Ayrıca tek seferde 75 gr şeker yükleme testi (OGTT) de yapılabilmektedir. Yükleme testi sırasında alınan şekerin, anne ya da bebek açısından herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Herhangi bir zamanda bakılan kan şekeri değerinin 200 mg/dL; açlık kan şekerinin 126 mg/dL veya HbA1C değerinin yüzde 6.5’in üzerinde olması durumunda da gebelik diyabeti tanısı konulur.
Tarama ile gestasyonel diyabetik kadınların saptanması ve tedaviye başlanması, anne ve bebek ile ilgili komplikasyonların önlenmesi açısından oldukça önemlidir.
Gebelik diyabetinin anne ve bebek için taşıdığı riskler nelerdir?
Gebelik diyabetinin fark edilmesi ve uygun tedavi ile yönetilmesi durumunda genellikle sorun oluşmaz. Ancak fark edilmez veya kan şekeri regülasyonu sağlanmaz ise hem anne hem bebek için birtakım komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
Gebelik diyabetinde, hamileliğin ilk haftalarında kan şekeri yüksekliği olmadığı için bebekte yapısal anomali riski yüksek değildir. Makrozomi ve hipoglisemi bu bebekler için başlıca iki sorundur. Makrozomi yani bebeğin patolojik şekilde normalden iri olması durumu, yağ dokusunun fazla olmasından kaynaklanır. Normalden daha iri olan bebeklerin doğum sırasında omuz takılması gibi travmaya maruz kalma riski vardır. Ayrıca, yenidoğan döneminde kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) ve kalsiyum, magnezyum düşüklüğü gibi diğer biyokimyasal dengesizlikler görülebilmektedir. Ayrıca erken doğum riski ve akciğer problemleri de olabilmektedir. Diyabetik anne bebeklerinin, ileri yaşamlarında obezite ve tip 2 diyabet geliştirme açısından risk altında oldukları da bilinmektedir.
Annede gebelik diyabetinin varlığı, hipertansif hastalıkları riskini ve sezaryen oranlarını artırmaktadır. Vajinal doğumlarda ise operatif doğum ve buna bağlı oluşan yırtık, kanama gibi travma riski oluşabilir. Doğum sonrası kanamanın fazla olması da diğer bir olası sorundur.
Gebelik diyabetinin tedavi yöntemleri nelerdir?
Gebelik diyabeti tanısı alan bir gebenin, öncelikle bu konuda bilgilendirilmesi ve konunun öneminin farkına varması sağlanmalıdır. Gebelik diyabeti tedavisinde amaç, kan şekeri değerlerini belli aralıkta tutabilmektir. Kişinin kilosuna ve gebelik haftasına uygun kalori içeren diyet ile karbonhidrat, protein ve yağ alımı düzenlenir. Tıbbi olarak bir sakınca yoksa yürüyüş veya yüzme gibi egzersizler gebelik diyabetinde ilk basamak tedavi yöntemleridir. Aynı zamanda gebe, belli aralıklarla kan şekeri takibi yapmalıdır. Kan şekeri değerleri diyetle istenilen aralıkta tutulamaz ise diyete ilaveten insülin enjeksiyonlarına geçilebilmektedir.
Gebelik diyabeti olan anne adayları nasıl beslenmeli? Nelere dikkat etmeli?
Gebelik diyabeti tanısı konmuş anne adayları, öncelikle diyetisyen kontrolünde olmalıdır. Düşük glisemik indeksli karbonhidrat ve yüksek lifli gıdaları tercih etmeli; şeker ve rafine gıdalardan kaçınmalılardır. Küçük öğünlerle sık sık beslenmelilerdir. Gebelik haftasına ve kilosuna göre hesaplanan kalori ihtiyacı, 3 ana + 3 ara toplam 6 öğün olacak şekilde bölünerek ayarlanmalıdır.
Hamileliğinde gebelik diyabeti yaşayan bir anne, doğum sonrası kendisi ve bebeği için hangi kontrolleri yaptırmalı?
Doğum sonrasında diyabetik anne bebekleri, pediatristler tarafından metabolik sorunlar, sarılık, polisitemi, akciğer problemleri açısından yakından takip edilir. Ayrıca bu bebekler ileri yaşlarında metabolik sendrom ve obezite riskiyle karşılaşabilirler. Dolayısıyla ilerleyen yaşlarında sağlıklı beslenmeleri ve egzersiz yapmaları oldukça önemlidir.
Gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) yaşayan annelerin ise doğumdan sonra kan şekeri düzeyleri normale dönmekte ve insülin kullananların doğum sonrası tedavi gerekliliği kalmamaktadır. Ancak, gebelik diyabeti olan kadınların hayat boyu tip 2 diyabet veya prediyabet riski altında olduğu unutulmamalıdır. Bu sebeple gebeliğinde diyabet tanısı konan annelerin, doğum sonrası 6-12. haftada glukoz tolerans testi yaptırmaları gerekmektedir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
