Elektriksel uyarı oluşturma ve iletme özelliğine sahip olan kalp; bu özelliği ile nabzın sağlıkla atmasını sağlıyor. Kalbin elektrik sistemindeki uyarı çıkaran odağın sorun yaşaması, nabzın yavaşlayarak sağlığın bozulmasına yol açabiliyor. Kalbin elektrik sistemi ile ilgili hastalıklar, sadece nabzın yavaşlamasına değil, aşırı hızlanmasına da neden olabiliyor. Kalp pilleri ise hayatı tehlikeye atan bu ritim bozukluklarında, kalp ritmini düzeltiyor ve hayat kurtarabiliyor. Güven Hastanesi Kardiyoloji Bölümü Uzmanları, kalp pilleri hakkında bilgi verdi.
Kalp birçok organdan farklı olarak elektriksel uyarı oluşturma ve iletme özelliğine sahip bir organdır ve kendine has bir elektrik sistemi vardır (Resim 1). Kalbin bu elektrik sistemi nabzımızın, yaşa göre değişmekle birlikte istirahat halinde 60-100 atım/dakika arası olmasını; efor sarf ettiğimizde veya heyecanlandığımızda hızlanmasını sağlamaktadır. Kalbimizin elektrik sistemindeki uyarı çıkaran odağın (sinüs nodu) bu konuda sorun yaşaması ve/veya uyarının kalp içindeki özelleşmiş ileti sistemindeki iletiminde problem yaşanması, nabzımızda çok yavaşlamaya neden olarak sağlığımızı bozabilmektedir. Bu ve benzeri kalp ileti sistemi problemlerinin tedavisinde kalp pilleri kullanılabilmektedir.
Kalp elektrik sistemi ile ilgili hastalıklar her zaman nabızda aşırı yavaşlamaya neden olmayıp bazen de nabızda aşırı hızlanmalara neden olabilmektedir. Kalbin karıncığı (ventrikül) kökenli aşırı hızlanmaya neden olan ritim bozuklukları (ventriküler taşikardi, ventriküler flatter ve ventriküler fibrilasyon) hayati risk oluşturabilmektedir. Bu tip ritim bozukluğu olan veya bu tip ritim bozukluğu için yüksek risk taşıyan durumlara sahip kişilerin tedavisinde ise özelleşmiş bir tür kalp cihazı olan “implante edilebilen kardiyoverter-defibrilatörler (ICD)” cihazları kullanılmaktadır. Bu tip cihazlar kalpte hayati risk oluşturabilecek bir ritim bozukluğu meydana geldiğinde, özel manevralarla veya şok tedavisi ile ritmi düzeltebilmekte ve hayat kurtarabilmektedir.
Kalp yetmezliği olan hastalarımızın önemli bir kısmında kalp kasılma fonksiyonlarındaki bozukluklara kalbin karıncığındaki elektriksel iletim sistemi problemleri (Sol dal bloğu, intra-ventriküler ileti gecikmesi, vb.) eşlik edebilmekte ve bu durum kalp yetmezliğinin yarattığı şikayetleri kötüleştirebilmektedir. Bu hastalarda kalbin iki karıncığının birbiri ile uyumlu eş zamanlı kasılması bozulmaktadır. Bu durumu düzeltebilen ve ilave olarak şok verebilme özelliği de olabilen özel kalp pilleri (Kardiyak re-senkronizasyon tedavisi: CRT- D ve CRT –P) hem hastaların şikayetlerinin hem de hayati risklerinin azaltılması amacıyla takılabilmektedir.
Kalp pilleri temel olarak 2 kısımdan oluşur. Bunlar; jeneratör ve elektrottur (lead). Pilin özelliğine göre bir veya daha fazla elektrod takmak gerekebilir.
Jeneratör: Enerji üreten bir pil ve pilin çalışmasını düzenleyen devrenin ve elektrodların bağlantı bölgesinin kapalı bir kutu içinde birleştirildiği cihazdır.
Elektrod: Kalp pili ile kalp arasındaki etkileşimi sağlayan bir kablodur.
Kalp pillerini temel olarak 6 farklı grupta toplayabiliriz.
1-Geçici kalp pilleri: Kalp ritmindeki geçici yavaşlamaların veya elektriksel sistem sorunlarının tedavisinde veya kalıcı kalp pili takılmasını gerektiren acil durumların, kalıcı pil takılıncaya kadarki ara dönem tedavisinde kullanılan cihazlardır.
2-Kalıcı kalp pilleri: Kalp ritmindeki kalıcı uyarı çıkartma ve iletme problemlerinin tedavisinde kullanılan bir veya 2 elektrodlu olabilen cihazlardır. Yaklaşık olarak elektrod kalınlıkları 3-4 mm olup uzunlukları 50-70 cm arasında değişmektedir. Kalp pili cihaz büyüklükleri marka ve modele göre değişmekle birlikte yaklaşık 3-6x3-5 cm boyutlarında ve 10-30 gr arasında değişmektedir.
3-İmplante edilebilen kardiyoverter-defibrilatörler (ICD): Normal kalıcı kalp pillerinin özelliklerine ilave olarak hayati risk oluşturabilen ritim bozukluklarının tedavisinde kullanılan, özel manevralar (ATP) ve şok tedavisi verebilme özelliklerine sahip cihazlardır. ICD cihaz büyüklükleri marka ve modele göre değişmekle birlikte yaklaşık 30-50 cc ve 50-90 gr arasında değişmektedir.
4-Kalp yetmezliği tedavisi amacıyla kullanılan kalp pilleri veya ICD’ler: Kalp yetmezliği olan, kalp fonksiyonları azalmış ve kalbin ileti sistemi ile ilgili bazı problemleri olan hastaların tedavisinde kullanılan cihazlardır. Özel durumlar dışında 3 elektrotludurlar.
5-Leadless (elektrodsuz) kalp pilleri: Kalp ritmindeki kalıcı uyarı çıkartma ve iletme problemlerinin tedavisinde kullanılan elektrodu olmayan ve direkt olarak kalbin içine kasıktaki toplardamar aracılığıyla takılan cihazlardır.
6-Subkutan ICD (S- ICD): Bu cihazların sadece ICD şok özellikleri vardır. Bu cihazların normal ICD cihazlarından farkı ise elektrodunun toplardamar aracılığı ile kalp karıncığı yerine cilt altına yerleştirilmesi, kalp veya damar içinde cihazın herhangi bir parçasının olmamasıdır.
Geçici kalp pilleri takılması işlemi: Steril koşullar altında yani; mikroplardan arındırılmış, özel örtü ve temizleme solüsyonları kullanılarak skopik görüntüleme (bir çeşit sürekli görüntü almaya ve pil elektrodunun ilerlemesini izlemeye izin veren röntgen cihazı sayesinde elde edilen görüntüleme) yardımıyla yapılır. Büyük bir toplardamar aracılığıyla kalbin içine bir elektrod yerleştirilmesi ve bu elektrodun jeneratöre bağlanarak hastaya uygun ayarların yapılması işlemidir. Sıklıkla kasık bölgesindeki bir toplardamar olan femoral ven, omuz bölgesinde yer alan bir toplardamar olan subklavyen ven ve boyun bölgesinde yer alan bir toplardamar olan juguler ven aracılığıyla takılır.
Kalıcı kalp pilleri takılması işlemi: Kalıcı kalp pilleri ve ICD’lerin takılması benzer olup kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan kalp pillerinin takılması ilave özel uygulamalar gerektirmektedir. Kalp pilleri skopik görüntüleme olanaklarının bulunduğu, sterilizasyon koşullarının sağlandığı, özelleşmiş alanlarda (kateter laboratuvarı, ameliyathane gibi) sıklıkla lokal anestezi altında hafif sedasyon uygulanarak operasyon bölgesi uyuşturularak takılır. Hastanın kalp pili takılacak vücut bölgesi olan göğüs duvarının köprücük kemiğinin 1-2 cm altında omuza doğru olan bölgesi, özel solüsyonlarla temizlendikten ve örtüldükten sonra yaklaşık 2-3 cm uzunluğunda bir kesi yapılıp bu bölgeye kalp pili jeneratörü yerleştirilir. Elektrod veya elektrodlar koldan gelip kalbe giden toplardamar olan subklavyen vene bir iğne aracılığıyla girilerek bu damar aracılığı ile kalbin ilgili odacığı veya odacıklarına yerleştirilir. Daha sonra elektrod(lar) jeneratöre bağlanır ve dokular kapatılarak kalp pili takılması işlemi sonlandırılır.
Kalp pili takılması işleminin hayati riski çok düşüktür. Kalp pili takılması işlemi sırasında ve erken dönemde % 1-2 sıklığında bazı problemler yaşanabilir.
Sık görülen problemler aşağıda sıralanmıştır:
• Pil takılma yeri etrafında morluk veya kesi yerinde hafif sızıntı şeklinde kanama
• Akciğer ile akciğer zarı arasında hava birikmesi
• Pil elektrodunun takıldığı yerden çıkması
• Pil veya elektrotta fonksiyon bozukluğu
• Kalp zarı ile kalp arasına kan birikmesi
• Damar yaralanmaları
• Enfeksiyon
• Damarda veya kalpte pıhtı oluşumu
Pilin takıldığı bölgedeki yara iyileşmesi, ilk 7-10 günde büyük oranda tamamlanır. Ancak tam iyileşme için sıklıkla 1 – 2 ay süre gereklidir.
Estetik dikiş sonrası kesi bölgesine 6 adet ince bant yapıştırılmakta ve üzeri kapatılmaktadır. Estetik dikiş yapılan hastalarımızda kesi bölgesini kapatan steril pansuman 2 gün sonra; dokuyu yapıştıran ince bantlar ise 5-7 gün sonra hasta tarafından çıkarılır ve hasta, operasyon sonrası 5. gün banyo yapabilir. Estetik dikiş atılan hastalarımızın, kesi yerine pansuman yapmasına veya hastaneye gelmesine gerek yoktur.
Normal dikiş ile kesi bölgesi kapatılan hastalarda ise aşağıdaki uygulamalar geçerlidir. Operasyonu yapan hekimin önerisine göre her gün veya sadece ilk 1-3 gün boyunca pansuman yapılabilir. Pansuman yapılırken dikiş bölgesinin antiseptik bir solüsyonla silinmesi ve sonrasında steril bezle kapatılması yeterlidir. Doktorunuzun tavsiyesine göre dikişler 7-10 gün sonra alınır. Dikişler alınıncaya kadar dikiş bölgesi ıslatılmamak kaydıyla, dikişler alındıktan sonra da pil bölgesi sadece elle sabunla yıkanarak banyo yapılabilir.
Kalp pilinin takıldığı bölgedeki kol hareketlerinde, takılma işlemi sonrası ilk 1-2 ayda bazı kısıtlanmalar istenir ve bu kısıtlanmalar, 2 aydan sonra gerekli değildir.
Hasta, kalp pili kartını mutlaka yanında taşımalıdır.
Kalp pili olan hastaların rutin takip sıklığı, pilin takılma zamanı ve pilin özelliği her hastada farklılık göstermektedir.
Cep telefonlarının kalp pilinden 15 cm uzakta taşındığı ve kullanıldığı durumlarda etkileşim riskinin çok düşük olduğu bildirilmektedir. Ancak yine de kalp pili olan hastaların cep telefonlarını uzun konuşmalar için kullanmamaları ve pilden mümkün olduğu kadar uzakta taşımaları önerilmektedir.
Yeni kuşak kablosuz şarj özelliği olan cep telefonları ve giyilebilir sağlık teknolojileri içeren cihazlar (akıllı saat, vb.) mıknatıs içerebilmekte ve bu cihazların pile çok yakında tutulması (5 cm ve altı) pil ile etkileşim yapabilmekte, pil ve ICD cihazında geçici olarak devreden çıkmaya neden olabilmektedir. Bu nedenle bu cihazların kullanımında dikkatli olmak gerekmektedir.
Kalp pili olan hastanın yaşadığı yer ile baz istasyonları arasında 15 metre ve üzeri mesafe olmasının olası etkileşme riskini belirgin bir şekilde azalttığı söylenmektedir. Yolda yürürken veya araçla seyahat ederken baz istasyonuna daha yakın mesafeden geçmenin belirgin bir risk artışına neden olduğuna dair bir bilgi de yoktur.
Yaka kartları, isimlikler, mıknatıs içeren cihazlar kalp pilinden 15 cm uzakta taşındığı ve kullanıldığı durumlarda etkileşim riskinin çok düşük olduğu bildirilmektedir.
Pil takılma işlemi sonrası ilk 15 gün araba kullanımından kaçınılmalıdır. Sonrasında pil cebiyle ilgili hastanın bir şikayeti yoksa araba kullanmasında sakınca yoktur. Şok veren cihazlar olan ICD’lerin takılmış olduğu hastalarda cihaz tarafından bir şok tedavisi uygulanmışsa 15 gün süre ile araba kullanmaktan kaçınılması gereklidir.
Mesleği sürücülük olan veya mesleği gereği sürekli araç kullanması gereken hastaların durumlarını doktorları ile mutlaka konuşması gerekmektedir.
X-Ray tarama cihazlarından (havaalanları, alışveriş merkezleri, güvenlik birimleri) geçildiği zaman kalp pili programında değişiklikler olabilmektedir. Yeni kuşak pillerde bu durum çok nadir olsa da hastaların X-Ray cihazından geçmemesi ve pillerinin bulunduğu bölgenin metal dedektörü ile taranmaması önerilmektedir. Elle kontrol amaçlı kullanılan metal dedektörleri kalp pilinin bulunduğu alana 15 cm’den daha fazla yaklaştırılması pilin çalışmasını etkileyebilirler.
Teorik olarak olmakla birlikte pratikte bu cihazlarla belirgin bir etkileşme riski bulunmamaktadır.
Uçağa binmekte ve seyahat etmekte bir sakınca yoktur. Uçağa binerken kalp pili kartınızın istenebileceğini unutmamalısınız.
Mikrodalga fırınlar, saç kurutma makineleri, elektrikli tıraş makineleri, elektrikli diş fırçaları, elektrikli ocak ve fırınlar, prizler, kablosuz internet modemleri, bilgisayarlar, tabletler, bulaşık-çamaşır makineleri gibi cihazlarla etkileşim riski değerlendirildiğinde teorik olarak olmakla birlikte pratikte bu cihazlarla belirgin bir etkileşme riski bulunmamaktadır.
Tıbbi tetkik ve tedavilerin önemli bir kısmında etkileşim riski yoktur. Ancak bazı tıbbi tetkik ve tedaviler kalp pili ve ICD cihazlarını etkilediği için önlem almak gerekir. Aşağıdaki listede tedavi ve cihaz etkileşim riskleri belirtilmiştir.
Hastaların gebe kalmasında, çocuk doğurmasında altta yatan kalp hastalığı engel teşkil etmediği sürece kalp pilleri bir sorun oluşturmaz. Doğum eylemi sırasındaki yaklaşım “Cerrahi işlemler – Ameliyatlar” bölümünde anlatıldığı gibi olmalıdır.
Kalp pili ayarları programlayıcı dediğimiz bir cihaz yardımı ile istenildiği şekilde değiştirilebilir. Bu işlem için hastanın kalp pilinin olduğu bölge üzerine pille iletişim kuran bir alet konularak kontrol ve ayarlamalar yapılır. Hastaya herhangi bir cerrahi müdahaleye gerek yoktur.
Bugün kullanılmakta olan hemen her marka için geliştirilmiş evden veya uzaktan takip sistemleri mevcut olup; bu sistem hastanın yaşadığı yere kurulduğu takdirde uzaktan takip yapılabilmektedir. Bu sistemlerde sadece pil ile ilgili bilgiler alınabilmekte olup uzaktan pil ayarlarına müdahale edilememektedir. Bilgi almak için doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.
Kalp pillerinin hastanın ihtiyacına ve pilin özelliğine göre değişmekle birlikte ortalama 5-6 yıl (genellikle 4-10 yıl arası) bir ömrü vardır. Düzenli takip edilen hastalarda kalp pili ömrü azaldığı dönemde uyarı verir. Bu durumda, piller bitmeden elektrodları yerinde bırakılarak basit bir operasyonla sadece jeneratör değiştirilir. Kalp pilinin ömrü rutin cihaz kontrolleri sırasında anlaşılır ve hastaya bu konuda bilgi verilir.
Sağlık rehberimizden içerikler görüntüleyin.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.