Menisküs yırtığı, dizimizde yük dağılımı ve stabiliteyi sağlayan yumuşak dokular olan “menisküs”lerin travma ya da ilerleyen yaşa bağlı olarak hasar görmeleri olarak tarif edilebilirler. Menisküsler, diz ekleminde iç ve dış olmak üzere iki adet olarak bulunur ve farklı travma mekanizmalarına bağlı hasarlanır.
Menisküs yırtığı belirtileri nelerdir?
Hastalar, menisküs yırtığına bağlı en sık olarak ağrı ve dizde takılma-kilitlenme hissi ile tarafımıza başvurur. Hastalar diz ağrılarını görmezden gelir ya da uzun süre önemsemez. Bu süreçte menisküs yırtığı büyüyebilir ya da menisküs tamiri ile tedavi edilebilir özelliğini kaybedebilir.
Menisküs yırtığı nedenleri nelerdir?
Menisküs yırtığı nedenlerinin başında genç hastalarda diz eklemine alınan travmalar gelmektedir. Bunların da en sık görüleni dönme kuvvetlerine (torsiyonel) maruz kalan diz travmalarıdır.
İleri yaşta meydana gelen yırtıklar ise yıllar içinde diz ekleminin bütün olarak aşınmaya maruz kalması ve menisküslerin içinde bulunan su-kollajen ve esneklik veren proteoglikan miktarının azalmasına bağlı olarak yıpranma sonucu oluşmaktadır. İleri yaştaki birçok kişide diz ekleminde ağrı şikayeti olmadan da erken evre menisküs yırtığı görülebilmektedir.
Menisküs yırtıklarının çeşitleri nelerdir?
Menisküsler diz anatomisine bağlı olarak birçok farklı şekilde yırtılabilirler. Ancak sıklıkla kanlanma bölgelerine göre sınıflandırılırlar. Menisküsler diz eklem kapsülünden kan damarı alırlar ve eklem içine doğru kan damarlarında azalma olur. Dolayısı ile kanlanmanın azaldığı bölgelerdeki yırtıkların (beyaz-beyaz bölge) iyileşme durumları daha zordur.
Ek olarak, menisküs yırtıkları radyolojik değerlendirmeye (manyetik rezonans - MR) göre de 4 evrede sınıflandırılırlar. İlk 2 evre de hastalar konservatif tedaviler ile takip edilebilir ancak semptomatik 3 ve 4’üncü evredeki menisküs yırtıkları cerrahi olarak tedavi edilmelidir.
Menisküs yırtığı tedavi seçenekleri nelerdir?
Menisküs yırtıklarında tedavi yöntemi tek seçenekli değil hastaya özel olmalıdır. Bu durum hastanın yaşına, cinsiyetine, yırtık tipine, yırtık süresine ve hastanın yaşam tarzına bağlı olarak değişebilir. Diz travması sonrası erken evrede tanı konan menisküs yırtıklar kapalı diz cerrahisi (Artroskopi) yöntemleri ile dikilerek stabil bir eklem oluşturularak onarılabilir.
Geç evrede tanı konan, dikilemeyecek kadar hasar görmüş, kanlanma bölgesinden uzak kısımda bulunan (beyaz-beyaz bölge) yırtıklarda ise kısmi menisküs temizlenmesi (menisektomi) uygulanabilir. Hangi yöntem uygulanırsa uygulansın stabil, sağlıklı ve mümkün olan en fazla menisküs dokusunun korunması hedeflenmelidir.
Menisküs yırtığı tedavisi ne kadar sürer? Hangi durumlara göre bu süreç değişiklik gösterebiliyor?
Meniskus yırtığı tedavisi uygun bir merkez, deneyimli bir cerrah ve güncel tedavi yöntemlerinin kullanılması ile çok başarılı sonuçları olan bir tedavidir. Günümüzde tüm menisküs yırtıklarının tedavisinden kapalı cerrahi yöntemler (Artroskopi) tercih edilmektedir. Yırtık tipine bağlı olarak çeşitli onarım yöntemleri uygulanmaktadır ve buradaki ana yöntem bir dikiş materyali ile menisküs onarmaktır. Dolayısıyla kullanılan dikiş materyalinin kalitesi cerrahi başarıyı da etkilemektedir. Kaliteli bir dikiş materyali ve stabil bir cerrahi ile hastalar hızlıca rehabilitasyona başlar ve günlük hayatlarına çok kısa sürede dönüş yapabilirler.
Tedavi sürecindeki değişiklikler yırtık tipinin onarımı sonrası stabilitesi ve rehabilitasyon sürecindeki hastanın takiplerine bağlı olarak değişebilir. Başarılı bir onarım ve yakın rehabilitasyon ile uzun süre yatarak tedaviye ihtiyaç kalmamaktadır. Hastalar ortalama olarak 2 hafta içinde günlük hayatlarına dönebilir.
En çok kimlerde ve hangi yaş gruplarında bu yırtık meydana gelebiliyor?
Menisküs yırtıkları en sık 18 - 45 yaş grubu genç erişkinlerde görülmektedir. Zayıf yapılı kadın hastaların kas grupları yeteri kadar güçlü değilse basit diz travmaları ile bile menisküs yırtığı ile karşılaşma riski altındayken, erkek hastalar sıklıkla yüksek enerjili sportif diz travmaları ile yırtık riski ile karşı karşıya kalıyor. 45 - 55 orta yaş grubu hastalarda ise menisküs yırtıkları ilerleyen yaş ile birlikte menisküs dokusundaki mukavemetin azalması (kollajen ve proteoglikan kaybı) sonrası basit diz travmaları ile meydana gelebiliyor.
Menisküs yırtıkları bitkisel tedaviyle ya da kendiliğinden iyileşir mi?
Menisküs yırtıkları radyolojik (manyetik rezonans - MR) değerlendirmelerine göre 4 evrede sınıflandırırlar. İlk 2 evre menisküs yırtıkları çeşitli konservatif tedavi yöntemleri, eklem içine uygulanan rejeneratif tedaviler (trombositten zengin plazma - PRP, büyüme faktöründen zengin plazma - PRGF ya da yağdan zengin kök hücre - SVF ve kemik iliği aspiratı konsantresi - BMAC) ile sınırlandırılabilirler. Bu tedavilerin amaçları kanlanması sınırlı olan bu dokuda mevcut menisküs yırtığının bir üst evreye geçmesine engel olacak şekilde iyileşme sağlamaktır.
Tedavisiz kalmış menisküs yırtıkları kronik ağrı, eklem içinde kıkırdak hasarı ve yırtığın evresinde ilerleme ile sonuçlanır. Bu durum hem hasta hemde cerrah için tedavide zorlaşma ve iyileşme süresinde uzamaya neden olur. Çok uzun süre tedavisiz kalmış menisküs yırtıkları ise eklemdeki açma-kapanma hareketi ile bir değirmen taşı gibi menisküsün öğütülmesine ve hacminin azalmasına neden olur.
Menisküs yırtığı bir sporcu hastalığı mıdır?
Menisküs yırtığı bir sporcu rahatsızlığı değildir. Genellikle sporla uğraşan kişilerde görülür çünkü bu grup daha büyük bir risk altındadır. Ancak burada bilinmesi gereken bir diğer konu, bu yırtıkların spor ile uğraşan herkeste görülme ihtimalidir. Hobi ya da amatör olarak spor yapan kişilerde bile diz eklem sağlığını nasıl korumaları gerektiği, kaslarını nasıl güçlendirebilecekleri konusunda bir hekimden profesyonel görüş almaları bu tür yırtıklara maruz kalma risklerini minimalize edecektir.
Kişi, menisküs ameliyatı ya da tedavi sonrası kişi egzersiz ve sportif faaliyetlerine devam edebilir mi?
Evet, edebilir. Buradaki amaç, hastanın dikilen menisküsünün iyileşme sonrası ne zaman yüklenmeye ve torsiyonel yüklere hazır olacağının bilinmesine ile mümkün olabilir. Dolayısıyla, bu cerrahiyi geçiren kişiler hekimleriyle yakın takip sürecine hazır olmalıdır. Güncel tedavi protokollerinde başarılı geçen bir menisküs cerrahisi sonrası 2’nci haftaya kadar diz eklemine pasif ve aktif eklem hareket açıklığı kazandırılmalı daha sonrasında kısmi yüklenme ile hızlandırılmış rehabilitasyon uygulanabilmelidir.
Menisküs yırtığı nasıl önlenir?
Diz eklemi kaşlarının güçlendirilmesi en önemli koruyucu mekanizmadır. Eğer kuvvetli diz eklemi kasları varsa bunlar yüklenme sırasında yük dağılımını sağlayarak eklem içinde koruyucu rol oynayacaktır.
İleri yaşlarda azalan eklem sıvısı ve menisküs dokudaki elastik yapının korunması adına eklem içi rejeretatif uygulamalar kişilerin diz sağlığı korumada etkin rol oynamaktadır. Bunun yanında, fizik tedavi ile desteklenmiş programlar uzun vadede önemli faydalar sağlayacaktır.
Geçirilmiş menisküs yırtığı tedavisi sonrası devam eden ağrı nedenleri nedir?
Menisküsler çok özel dokular olup, tedavi prosedürleri hassas bir emek ve bilgi birikimi gerektirir. Kişinin menisküs yırtığı tedavisi tamamlanmış ancak ağrısı devam ediyorsa sıklıkla bu durum yırtığın iyileşmemiş olduğuna gösterge olarak bilinmektedir. Ek olarak, bu tedavi sırasında eklem içindeki diğer yapılarda da hasar varsa bunların da aynı seansta tedavi edilmeleri gerekir. Dolayısıyla, eklem içinde kıkırdak hasarı gibi bir durumunda eşlik etmesi devam eden ağrı nedeni olabilir.
Kişinin menisküsü dikilememiş ve temizlenmişse ek tedavi şansı var mıdır?
Evet vardır, menisküslerin diz eklemi içinde korunması genç hastalar için çok önemlidir. Çünkü eklem içi yük dağılımdan ana sorumlu yapılardır. Tedavi sırasında yırtık dikilemez ve menisküs alınırsa (menisektomi) hastalarda kronik ağrı oluşur. Bunun nedeni ise, eklem içi yük dağılımın bozulması ve kıkırdak hasaranın başlamasıdır. Bu gibi durumlar ayrıntılı bir öykü ve fizik muayene sonrası çekilen yeni diz MR değerlendirmesi ile hastanın ne kadar menisküs volümü kaybı olduğu tespit edilmelidir. Kısmı bir volüm kaybı varsa yapay menisküs olarak adlandırılan “menisküs implantları” ile hasarlı bölge onarılabilir. Eğer menisküsün tamamı diz eklemi içinden temizlenmiş ise hastaya başka bir donörden uygun ölçümler sonrası “menisküs nakli” cerrahisi uygulanmalıdır. Bu her iki cerrahide ileri tecrübe ve deneyimli bir ekip gerektirir. Bu tarz şikayetleri olan hastaların daha detaylı bilgi için en kısa zamanda kliniğimize başvurmasını öneririz.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
