Parkinson Hastalığı Nedir? Parkinson Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
GÜVEN SAĞLIK GRUBU
Paylaş:
Parkinson Hastalığı Nedir? Parkinson Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
İlk kez 1817 yılında James Parkinson tarafından tanımlanan Parkinson hastalığı, beyin hücrelerinde kayıpla seyreden ve yavaş ilerleyen bir rahatsızlıktır. Genellikle sinsice başlayan Parkinson hastalığının belirtileri zamanla artmaktadır.
Titreme, hareketlerde yavaşlama, kol ve bacak hareketlerinde tutukluk Parkinson hastalığının ilk belirtileri arasında gösterilmektedir. Ayrıca Parkinson hastalarında salya akması, konuşma bozukluğu, uzuv ağrıları, sıkıntı hissi, huzursuz bacak sendromu gibi semptomlar da ortaya çıkabilmektedir.
Parkinson, beyin hücrelerinde kayıp (nörodejenerasyon) ile seyreden, yavaş ilerleyen bir beyin hastalığıdır. Parkinson hastalığı ilk kez James Parkinson tarafından 1817’de tanımlanmıştır.
Parkinson hastalığı ne zaman ortaya çıkar?
Parkinson hastalığı, 40-70 yaşlarında başlamakla birlikte genellikle 65 yaşından sonra ortaya çıkmaktadır. İleri yaş hastalık için bir risk faktörüdür. Toplumda 65 yaş üzerinde her 100 kişiden birinin Parkinson hastası olduğu kabul edilmektedir.
Parkinson belirtileri, hastaların sadece yüzde 5’inde 20-40 yaş arasında başlamaktadır. Bu hastalarda genetik geçiş söz konusudur. Parkinson hastalığı, erkeklerde daha sık görülmektedir.
Parkinson hastalığının belirtileri nelerdir?
Hastaların yaklaşık yüzde 70’inde dinlenme halinde ortaya çıkan;
El parmaklarında
El ya da kolda
Bazen de ayakta titreme
Hastaların yüzde 30’unda ise;
Hareketlerde yavaşlama
Kol-bacak hareketlerinde tutukluk Parkinson hastalığının ilk belirtilerindendir.
Parkinson hastalığı genellikle sinsi başlar ve belirtileri yıllar içinde yavaş ama giderek artan biçimde ilerler. Hastalar çoğu zaman Parkinson hastalığının başlangıç tarihini kesin olarak belirtemeyebilir.
Ayrıca hasta yakınları, hastanın; hareketlerinde yavaşlama ve öne eğilme gibi bazı belirtileri yaşlılığa özgü doğal özellikler olarak algılayabilir.
Parkinson hastalığı belirtileri hareketle ilgili olan motor belirtiler ve motor olmayan belirtiler olmak üzere iki gruba ayrılır.
Parkinson hastalığının hareketle ilgili olan temel belirtileri şunlardır:
Titreme (İstirahat tremoru)
Hareket yavaşlığı (Bradikinezi)
Rijidite (Kasların sertleşmesi)
Yürüyüş bozuklukları
Yürürken kilitlenme ve düşmeler
Postural instabilite (Denge bozukluğu)
El yazısının küçülmesi (Mikrografi)
Bu belirtiler, hastaların hemen hepsinde tek bir beden yarısında ortaya çıkar ve zamanla daha hafif olmak üzere karşı beden yarısında kendini gösterir. Hastalığın ilerleme hızıyla belirtilerin türü ve şiddeti hastadan hastaya değişiklik göstermektedir.
Parkinson hastalığında titreme (tremor)
Titreme, Parkinson hastalığının temel belirtilerindendir ve genellikle hastanın doktora en sık başvurma nedenidir. Parkinson hastalarının yaklaşık yüzde 70’inde ortaya çıkmaktadır.
Parkinson titremesinin tipik özelliği, dinlenme halindeyken, yani uzuv hareketsizken ortaya çıkmasıdır. Titreme sıklıkla bir elde, bazen de bir ayakta ortaya çıkar. Bazen dili, dudakları veya çeneyi etkileyebilir. Ancak Parkinson hastalığı baş veya ses titremesine yol açmaz.
Titreme, uyku sırasında ve istemli bir hareket sırasında kaybolur.
Sinirlilik
Yürüme
Stres
Heyecan
Aşırı zihinsel faaliyetler titremeyi artırır. Bu nedenle hastalar toplum içinde sıkıntıya girebilir ve sosyal ortamda bulunmaktan kaçınabilir.
Parkinson hastalığında hareket yavaşlığı (bradikinezi)
Parkinson hastalığı tanısı için önce hareket yavaşlığı yani “bradikinezi” saptanmalıdır. Hastada titreme belirtisi olmasa dahi hareket yavaşlığının olması durumunda Parkinson hastalığı tanısı konulabilir. Hareket yavaşlığı, hastalığın belki de engelilik yaratan en temel belirtisidir.
Hastaların basit günlük işlerde özellikle düğme ilikleme, kravat ve ayakkabı bağlama, yazı yazma ve çatal-bıçak kullanma gibi incelik isteyen işlerde başlangıçta hafif derecede hissettikleri güçlük giderek artar. Hastalar zamanla alçak bir koltuktan doğrulurken, otomobile binerken ve inerken, yatakta bir taraftan diğer tarafa dönerken zorlanırlar. Bu istemli hareketlerin yavaşlamasının yanı sıra göz kırpılması ve yürürken kolların sallanması gibi farkında olmadan otomatik olarak yapılan hareketler de azalır veya kaybolur. Böylece hastaların gözlerinde sabit bir bakışı, ayaklarını sürüyerek yürürken kolların iki yanda hareketsiz kalması dikkat çeker. Hastanın bu yöndeki yakınması genel bir yorgunluk halidir.
Bazı hastalar uzuvlarını gevşetmekte sertlik hissinden yakınır. Parkinson hastalığında kaslarda sertleşme en sık,
Dirsek, el bileği
Diz
Ayak bileği gibi eklemlerin muayenesinde saptanır.
Parkinson hastaları kas sertliğini yorgunluk, ağırlık, ağrı veya kramp şeklinde hissedebilirler. Ayrıca omuz ağrısı gelişebilir.
Parkinson hastalığında duruş bozuklukları
Birçok Parkinson hastası öne doğru hafifçe eğik durma eğilimindedir. Yürürken ve ayakta dururken bu durum daha belirgin olur.
Yüz ifadesinde donukluk (hipomimi)
Parkinson hastalarında sabit bir bakışın eşlik ettiği donuk bir yüz ifadesi gelişir.
Parkinson hastalığının motor olmayan belirtiler:
Parkinson hastalığında görülen diğer belirtiler arasında;
Konuşma bozukluğu
Yorgunluk
Sıkıntı hissi
Ruhsal çöküntü hali
Uzuv ağrıları
Salya akması
Kabızlık
Mide boşalmasının gecikmesi
Uyku ve cinsel işlev bozuklukları
Ciltte yağlanma
Terleme artışı
Koku alma duyusunun azalması
Sık idrara çıkma
Tansiyon düşmesi
REM uykusu (Göz hareketlerinin aktif olduğu uyku)
Davranış bozukluğu
Huzursuz bacak sendromu
Unutkanlık ve zamanla da demans sayılabilir.
Parkinson hastalığının nedenleri nelerdir?
Parkinson hastalığı belirtilerine yol açan sinir hücresi kaybının sebebi hala bilinmemektedir. Normal olarak insan beyninde belli bölgelerde dopamin adı verilen kimyasal mesajcıyı üreten beyin hücreleri (nöronlar) bulunur. Dopamin, insanların akıcı ve koordine hareketler yapmalarını sağlar. Dopaminerjik hücreler; beynin “substansiya nigra” adı verilen bölgesinde yoğunlaşmış halde bulunurlar. Sinir hücrelerinin kaybı yavaş ilerleyen bir süreçtir. Dopamin üreten hücrelerin yüzde 60 ila yüzde 80’i kayba uğradığında beyindeki dopamin miktarı azalır. Bu durum da; beynin kontrol mekanizmasının düzgün çalışamayacağı, hareketlerin yavaş ve anormal hale geleceği anlamına gelmektedir. Sonuçta Parkinson hastalığının motor belirtileri ortaya çıkar. Beyin hücrelerindeki bu yetersizlik süreci nörodejenerasyon olarak adlandırılır.
Parkinson hastalığını ortaya çıkaran nörodejenerasyona, genetik değişiklikler ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun neden olabileceği düşünülmektedir.
Parkinson hastalığının genetiği üzerine yapılan çalışmalarda hastaların yüzde 90’nın yalnızca genetik faktörlerle açıklanamayacağı görülmüştür. Zehirli kimyasallara maruz kalınabilecek tarım, kaynak, endüstriyel işlerde çalışmak gibi çevresel risk faktörleri de Parkinson hastalığının nedenleri arasında sayılabilir.
Parkinson hastalığı tanısı nasıl konur?
Parkinson tanısı belirti ve bulguların nörolojik muayene ile saptanması, gereken tetiklerin yapılması ile konulur.
Parkinson hastalığı nasıl tedavi edilir?
Parkinson hastalığı tanısı konulduğunda dopamin eksikliğini giderici veya takviye edici tedavilere başlanması önerilmektedir. Parkinson tedavisine ağızdan verilen ilaçlar ile başlanır.
Parkinson hastalığı ilaç tedavisinde;
İlaçların, hasta ve yakınları tarafından isimlerinin ve dozlarının bilinmesi,
İlaçların mutlaka uzman hekim tarafından önerilen doz ve saatlerde alınması,
Beklenen etki ve olası yan etkilerinin bilinerek yakından takip edilmesi,
Düzenli doktor kontrolleri ile dozların gözden geçirilmesi, gerekirse ayarlanması,
Yan etkilere karşı etkin tedbirlerin zamanında devreye konulması önemli kurallardır.
Parkinson hastalığı ilerledikçe ağızdan alınan ilaçlar giderek yetersiz kalabilir. Bu durumda cerrahi yöntemler düşünülür. Cerrahi öncesi veya cerrahiye uygun olmayan hastalarda;
İlacın cilt altına konulan küçük bir iğne ve buna bağlı bir pompa aracılığıyla sürekli verilmesi,
Karından açılan küçük bir delikten bağırsağa uzatılan küçük bir hortum ve bir pompa aracılığıyla ilacın sürekli uygulanması kullanılabilecek diğer iki yöntemdir.
Parkinson hastalığının ameliyat ile tedavisi
Parkinson hastalığında ameliyata başvurulması uygun hastalarda yararlı olabilir. Ancak yakma (ablasyon) ve beyin pili (derin beyin stimülasyonu) olarak bilinen bu yöntemler her hasta için uygun değildir. Ayrıca hiçbir cerrahi yöntem, hastalığı tamamen ortadan kaldırmaz. Hastaların hemen hepsi ameliyattan sonra ilaçlarını kullanmaya devam eder.
Parkinson hastalığında egzersizin önemi
Parkinson tedavisine ek olarak mutlaka egzersiz yapılmalıdır. Parkinsonlu hastalar için egzersizde amaç,
Yürüme ve denge bozukluklarının, titremenin azalması
Esneklik ve kavrama gücünün korunması
Motor koordinasyon ve duruş bozukluklarının düzeltilmesi
Kaslarda spazmın azalması
Hastaların motor fonksiyonlarının devamlılığını sağlamaktır.
Ayrıca egzersiz, hastaların zihinsel gelişimi için de oldukça önemlidir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
