Robotik rehabilitasyon, yürüme fonksiyonunu kısmen veya tamamen kaybetmiş hastaların yeniden yürüme yeteneğini kazandırmak amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Sanal gerçeklik uygulamalarını da içinde barındıran robotik rehabilitasyon, kanıta dayalı bir tedavidir.
Robotik rehabilitasyona hastalığın her döneminde başvurulabilir. Ancak erken dönemde başlanan hastalarda iyileşme hızının arttığı, hastanın günlük yaşam aktivitelerinde daha bağımsız olduğu ve hastalık sonrası işlev bozukluğunun azaldığı bildirilmiştir.
Peki, robotik rehabilitasyon hangi hastalıklar için uygun?
Yaşamın her alanında olduğu gibi sağlık alanında da teknolojinin kullanımı giderek artıyor. Bu gelişmeler kapsamında, fizyoterapi ve rehabilitasyon alanında robotik rehabilitasyon etkin bir tedavi yöntemi olarak kullanılıyor.
Robotik rehabilitasyon, yürüme fonksiyonunu kısmen veya tamamen kaybetmiş hastaların yeniden yürüme yeteneğini kazandırmak amacıyla kullanılan, sanal gerçeklik uygulamalarını da içinde barındıran kanıta dayalı bir tedavi yöntemidir.
Lokomat olarak adlandırılan yürüme robotu; sanal gerçeklik ekranı, hastaya giydirilen bir ortez (ekzoskeleton) ve bu ortezle senkronize çalışan yürüme bandından oluşmaktadır.
Robotik temelli yürüme cihazı nasıl çalışır?
Robotik rehabilitasyon için hasta önce muayene edilir ve robota uygun olup olmadığına karar verilir. Ardından hastanın boyu, kilosu, kalçadan dizine ve dizinden ayak bileğine kadar olan ölçümleri yapılır. Ölçülen veriler robota girildikten sonra robotun yapay zekâsı sayesinde her hastaya özel yürüyüş açıları, hızı ve diğer parametreleri belirlenir.
Hastalar, özel askılar ve korse yardımıyla cihaza güvenli bir şekilde bağlanır ve orteze entegre edilir. Vücut ağırlığının hangi oranda robot tarafından destekleneceği belirlendikten sonra yürümeye, hastanın ve cihazın katkısının ne oranlarda olacağı fizyoterapist tarafından değerlendirilir.
Robotik rehabilitasyonda cihaz, hastayı tamamen kendisi yürütebilir veya yürümesine yardımcı olabilir. Yürüme yetisi tamamen kaybolan hastalar yüzde 100 robot yardımıyla etkin bir biçimde yürütülürken, yürüme bozukluğu yaşayan hastalarda bu oran yüzde 10’a kadar düşürülebilmektedir.
Cihazın ortezinde (ekzoskeletonda) kalça ve diz bölümlerinde bulunan sensörler yardımıyla hasta, hangi bacağını ne kadar hareket ettirebildiğini görebilir. Sensörler kalça ve dizdeki hareketleri Newton/metre cinsinden ölçerek özel yazılımlı ana ekrana kaydeder. Dinamik yürüyüş sırasında meydana gelen kas kasılmasını ve kasın tonusundaki artışı her adımda ölçerek diğer seanslarla karşılaştırmaya olanak sağlar. Robotun ekranında hastayı temsil eden bir avatar (insan figürü) ve yürüdükçe adımlarını kontrol etmesine yardımcı olan bir biofeedback (grafik ekranı) ekranı mevcuttur. Hasta doğal yürüme paterni içindeyken lokomat işleyişine devam eder. Ancak yürüme fonksiyonunda ani bir bozulma veya hastaya hasar verebilecek, hareket sınırını aşacak bir durumda cihaz durur ve hastanın zarar görmesini önler.
Robotik rehabilitasyonun etki mekanizması nedir?
“Nöroplastisite” olarak bilinen beyin plastisitesi, sinir siteminin yapısını ve bağlantılarını yeniden kontrol ederek iç ve dış uyaranlara karşı sinir siteminin işleyişini değiştirebilme ve adapte olabilme yeteneği olarak tanımlanır. Yıllar önce beynin doğumdan sonra sadece ilk birkaç yıl içinde gelişebileceği, hatta beyinde meydana gelen lezyonların asla iyileşemeyeceği düşünülürken günümüzde nöroplastisite kavramı, bilim dünyasında yerini alarak beyin ve omurilik gibi hayati bölgelerin lezyon sonrasında dahi iyileşebileceğini kanıtlamıştır.
Robotik rehabilitasyon, göreve özgü eğitimler ve yoğunlaştırılmış tekrarlar sayesinde nöral plastisiteyi destekleyen en önemli tedavi yöntemlerinden biridir. Tekrarlı hareketler sonucu beyin ve omuriliğe güçlü sinyaller yollanarak etkilenmiş bölgeler ve çevresindeki sinir hücreleri aktive edilir. Bu aktivite hastalığın iyileşme hızını artırır.
Lokomat tedavisi ile bacaklardan gelen duyusal ve motor uyarılar, görsel algı ile birlikte beynin yeniden organize olmasını sağlar ve adaptasyon yeteneğini artırır. Temel amaç, beyne ve omuriliğe hareketi yeniden nasıl başlatılacağını öğretmek ve varsa bozuk yürüme paternini düzeltmektir.
Robotik rehabilitasyonun avantajları nelerdir?
Robotik rehabilitasyonun en önemli avantajı, günlük yaşamdaki normal aktivitelere benzeyen hareketleri yoğun olarak yaptırabilmesi ve bu sayede beyin ve omurilikteki sorumlu merkezleri sürekli olarak uyarmasıdır.
Robotik rehabilitasyonun faydaları şunlardır:
Hastanın kemiklerine aktif olarak yük bindirerek kemik sağlığını korur.
Aktif yürüyüş formu sayesinde bağırsak hareketliliğini artırır.
Sürekli yatan hastaların diklik algısını (vertikalizasyon) artırır ve algılarının genişlemesine yardımcı olur.
Gövde ve bacak kasları zayıf hastaların, kas kuvvetini artırmaya yardımcı olur.
Yüksek güvenilirlik değerine sahiptir ve performansa dair geri bildirim (Biofeedback) verir.
Bilgisayar destekli değerlendirme ölçekleri sayesinde hasta gelişimi hakkında objektif bilgi sağlar.
Geliştirilmiş görsel performans geri bildirimi sayesinde hasta motivasyonu ve katılımını artırır.
Robotik rehabilitasyon hangi hastalar için uygundur? Hangi hastalar için uygun değildir?
Robotik rehabilitasyona başta nörolojik problemi olan hastalar olmak üzere yaşlanmaya bağlı olarak yürüme problemi yaşayan ve kalça-diz ameliyatı geçirmiş bireylerde başvurulur.
Beyin kanaması (İnme-Felç),
Kafa travması,
Omurilik yaralanması,
Multipl sklerozis (MS),
Parkinsonizm,
Kas hastalıkları,
Beyin tümörü sonucu yürüyememe,
Erişkin cerebral palsi (CP),
Kalça-diz protezi sonrası,
Yaşlanma sonucu yürüyememe (geriatri hastaları) durumunda robotik rehabilitasyona başvurulabilir.
Robotik rehabilitasyonda hasta portföyü geniş olmasına rağmen;
Epileptik atak geçiren,
Ciddi osteoporozu olan,
Omuriliğinde aktif tümörü olan,
Baş kontrolü olmayan,
Teknolojiye adapte olmakta zorlanan,
Obsesyonları olan ve ciddi psikolojik problemi olan,
Ciddi kalp yetmezliği ve aort anevrizması olan,
Bulaşıcı hastalığı olan veya temas izolasyonu olan hastalar robotik rehabilitasyona uygun değildir.
Robotik rehabilitasyona ne zaman başlanmalı?
Robotik rehabilitasyona hastalığın her döneminde başvurulabilir. Ancak erken dönemde başlanan hastalarda,
İyileşme hızının arttığı,
Hastanın günlük yaşam aktivitelerinde daha bağımsız olduğu,
Hastalık sonrası işlev bozukluğunun daha az kaldığı saptanmıştır.
İnmeli bir hastanın algısı açıldıktan sonra yani beyin kanaması geçirdikten sonra ortalama 2-3 hafta içinde robotik rehabilitasyona başlanması uygun bulunmuştur. Omurilik yaralanmalarında ise ameliyat bölgesinin stabil olması ve yara bölgesinin aktif kanamasının durmasının ardından tedaviye başlanabilir. MS, Parkinson ve kas hastalıklarında ise hastanın yürüme paterninin bozulmaya başladığı andan itibaren tedaviye başlanmalıdır.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
