Sedef hastalığının tedavisinde hastanın uyumu tedavi başarısını doğrudan etkiliyor. Alevlenmeler ve yatışmalarla seyreden ve kendinden iyileşme olasılığı düşük olan sedef hastalığı, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 1-3’ünü etkiliyor. Kronik seyirli bir hastalık olduğundan tedavi şeklinin kişiye özel belirlenmesi ve hastanın tedaviye uyumu tedavi başarısını doğrudan etkiliyor. Güven Çayyolu Cerrahi Tıp Merkezi Dermatoloji Bölümü’nden Uzm. Dr. Zerrin Çeliker, sedef hastalığı ve tedavi yöntemleri ile ilgili bilgi verdi.
Sedef hastalığı (psoriasis) vücudun kendi dokularına karşı geliştirdiği, ciltte sedef benzeri beyaz renkte pullarla kaplı olan kızarıklıkların oluştuğu, kronik seyirli bir cilt bozukluğudur. Tüm dünyada yaklaşık %1-3 oranında görülür. Sıklıkla otuzlu yaşlarda başlasa da doğumdan itibaren görülebilir. Vakaların %30 unda aile öyküsü vardır. Sedef hastalığında derideki hücreler tarafından antijenler oluşturulur. Bu antijenler bağışıklık sistemini aktive eder. Aktive olan hücreler tekrar deriye döner ve deride hücre çoğalması ve buna bağlı sedef hastalığına özgü plakların oluşumuna neden olur. Normalde deri hücrelerinin döngü süresi 28 gün kadarken, sedef hastalığında bu süre 3-4 güne kadar inebilir. Hücreler tam olarak olgunlaşamadığından doğal şekilde, biz fark etmeden dökülemez ve üst üste birikir.
Sedef hastalığı neden ortaya çıkmaktadır?
Kendiliğinden iyileşme nadirdir fakat bazı vakalarda yatışma ve alevlenme periyotları görülebilir. Stres, alkol, virüsler ve bakteriyel enfeksiyonlar alevlenmelere neden olabilir. Sigara da hastalığı şiddetlendirebilir.
Sedef hastalığının belirtileri nelerdir?
Sedef hastalığının en tipik belirtileri, özellikle diz-dirsek gibi darbe gören yerlerde olmak üzere, keskin sınırlı, canlı kırmızı renkli ve üzerlerinde hastalığa adını veren sedef rengi kabukların bulunduğu lezyonlardır. Bu lezyonlar ayrıca saçlı deri, tırnaklar, genital bölgede de ortaya çıkabilmektedir. Tedavi edilmezse zamanla kalınlaşıp özellikler eller ve ayaklarda hareketi zorlaştırabilir. Kelliğe yol açmaz ama hastalık şiddetli ise saç dökülmesini arttırabilmektedir. Sedef hastalığı sadece tırnağı tutabilir. En sık bulgusu, toplu iğne başı büyüklüğünde çukurcuklar, tırnağın kalınlaşması, boşalması, sarı renk değişikliğidir. Hastaların çoğunda deride plaklar, kepeklenme yanında kaşıntı vardır. kıvrım yerlerinde kasık, koltuk altı meme altı gibi bölgelerde pullanma olmadan benzer lezyonlar ortaya çıkar, pişik ve egzema ile ayırt edilmelidir. Sadece avuç içi ayak tabanında görülebilir, mantar hastalığı ile karışabilir. Yaygın hastalık tablosunda, vücut ısısını korumada güçlük, üşüme titreme, protein tüketiminde artış olabilir. Bazı vakalarda (yaklaşık hastaların %20’sinde) sedef hastalığına bağlı eklem tutulumu olabilir. Psoriatik artritin etkin tedavisi gerekir, çünkü eklemlerde hasara ve kronik ağrıya neden olur. Eklemde ısı artışı, kızarıklık ve şişme ve ağrı, sırt ağrısı ile birlikte olan ve bir saat ya da daha uzun süren sabah sertliği, eklemlerin hareketlerinde kısıtlılık psoriatik artiritin başlıca belirtilerdir.
Sedef hastalığının tanısı nasıl konulmaktadır?
Hastalığın tanısı çoğunlukla deri lezyonlarının görünümü ile konur. Ailede sedef hastalığı öyküsü olması tanıya yardımcı olur. Şüpheli vakalarda deri biyopsisi yapılır. Bazı vakalarda obezite, hipertansiyon ve hiperlipidemi tabloya eşlik edebilir.
Sedef hastalığı bulaşıcı mıdır?
Sedef hastalığı kesinlikle bulaşıcı değildir. Hastanın kendisinde bir bölgeden diğerine veya başkasına temas ile ortak eşya kullanarak bulaşmaz.
Sedef hastalığı nasıl tedavi edilmektedir?
Sedef hastalığı tedavisine karar verilirken hasta da bu karara ortak edilmelidir. Tedavi kronik olacağı için hastanın bu tedaviye uyumu çok önemlidir. Birçok hastada beraberinde obezite, hipertansiyon ve hiperlipidemi gibi metabolik problemler bulunabilir. Tedavi planlanırken bu durumlar göz önüne alınır. Hastalığın şiddetine ve yaşam kalitesini bozup bozmamasına göre tedavi planlanır.
Tedavide amaç arttırıcı faktörlerden kaçınmak (tahriş etmemek ovalamamak vb.), en kısa sürede iyileştirirken uzun süre iyilik sağlamak ve yan etki oluşturmamaktır. Her hastaya aynı tedavi kullanılmaz. Belirli algoritma ile tedavi planlanır. Hastalığın yaygınlığı, hastanın yaşı, tedaviye uyumu, önceki kullanılan ilaçlar tedavi seçiminde önemlidir.
Sedef hastalığının tedavilerinden biri olan topikal tedavi yönteminde keratolitiklerle derideki kabuklar ve pullar giderilir. Kortikosteroidli kremler, D vitamini içeren kremler, gerektiğinde katran ve sitostatik içeren kremler kullanılabilir. Nemlendirici krem ve losyonlar, hafif yıkama ürünleri de sedef tedavisinde yardımcıdır.
Fototerapi nedir?
Şiddetli sedef hastalığı vakalarında fototerapi yanında sistemik ilaçlar kullanılır. Fototerapi, hastanın doktor gözetiminde, düzenli ve seanslar halinde derinin ultraviyole ışınlarına maruz bırakılmasıdır. Bu amaçla yapay ultraviyole ışını veren kabin şeklinde cihazlar veya bölgesel uygulamalar için daha ufak cihazlar kullanılır. Güneş ışınları UVA, UVB ve UVC olmak üzere 3 türdür. Deri hastalıklarının tedavisinde UVB (ultraviyole B) ışınları veya önce ağızdan ilaç alınarak UVA ışınları kullanılır.UVB tedavisinde deride kızarıklık oluşabilir. Fototerapi etkinliği arttırmak için dışarıdan sürülen veya ağızdan alınan ilaçlarla kombine edilebilir. Topikal kremler de tedaviye eklenir. Yine derinin nemli ve yumuşak tutulması önemlidir. A vitamini bileşikleri ve kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçların sedef hastalığı tedavisinde de yeri vardır.
Sedef hastalığına iyi gelecek şifalı gıdalar var mıdır?
Sedef hastalığı telkine çok yatkın bir hastalıktır. Hastanın iyileşeceğine dair olumlu duyguları hastalığın gidişatını yakından etkiler. Sedef hastaları arasında hastalığa iyi gelecek yiyecekler ve şifalı suların dedikodusu çok yapılır. Ne yazık ki buna benzer yöntemlerin bilimsel olarak tedavi edici etkisi görülmemiştir. Hastalarda alternatif olarak uygulanan bu yöntemlerin psikolojik olarak hastaları rahatlattığı ve telkin etkisi yaptığı kabul edilmektedir. Bu nedenle sedef hastalığına sahip kişilerin mutlaka hekim kontrolünde olmaları ve geleneksel yöntemlerden vazgeçmemeleri önemlidir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
