Uyku sırasında üst solunum yolu tıkanmalarının sonucunda oluşan uyku apnesi, uykunun bölünmesine ve uyku kalitesinin düşmesine yol açıyor. Horlama, uykuda nefes durması, gündüz uyuklama ve bilişsel bozukluklar uyku apnesinin belirtileri arasında gösteriliyor. Diyabet, hipertansiyon, obezite gibi metabolik ve vasküler hastalıklara neden olabilen uyku apnesi, uykuda ani ölümün sebepleri arasında gösteriliyor. Hastalar ise uyku sırasında oluşan apneleri “uykudan boğularak uyanma” olarak tanımlıyor. Güven Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümünden Uzm. Dr. Neslihan Çelik Olgay, uyku apnesi hakkında bilgi verdi.
Obstrüktif uyku apne sendromu ya da halk arasında bilinen adı ile uyku apnesi; uyku sırasında yineleyen üst solunum yolu tıkanmaları, kan ve oksijen değerinde azalma ile karakterize bir sendromdur.
Uyku apnesi kimlerde görülür?
Görülme sıklığının erkeklerde yüzde 4, kadınlarda yüzde 2 olduğu bildirilen uyku apnesi, 40-65 yaş arasında ve erkek bireylerde oldukça yaygındır.
Uyku apnesinin nedenleri nelerdir?
Uyku apnesinin en önemli risk faktörü obezitedir. Özellikle santral obezitesi olan yani kilosu genellikle bel çevresinde biriken ve elma tipi şişmanlayan bireylerde uyku apnesine sıklıkla rastlanmaktadır. Uyku apnesi hastalarının yüzde 40-60’nın obez olduğu bilinmekte ve obezitesi olmayan bireylerde de uyku apnesinin görülebileceği belirtilmektedir. Ayrıca boynun kısa ve kalın oluşu, boyun çevresinin erkeklerde 43 santimin, kadınlarda ise 40 santimin üzerinde ölçülmesi de önemli risk faktörlerindendir.
Üst hava yolunda tıkanmaya yol açan büyük tonsiller (bademcik) ve damak sarkması gibi mekanik tıkanıklık yapan durumlar da uyku apnesinin nedenleri olarak sayılabilir.
Uyku apnesinin belirtileri nelerdir?
Horlama
Uykuda nefes durması
Gündüz uyuklama
Bilişsel bozukluk
Karakter ve kişilik değişiklikleri uyku apnesinin belirtilerindendir.
Uyku apnesi sendromunda hastaların neredeyse tümünde horlama şikayeti vardır. Horlama, üst solunum yollarında daralmanın bir göstergesidir. Şiddetli ve sürekli horlama, sendromun öncü belirtisi olsa da horlamayla birlikte diğer belirtilerin de bulunması gereklidir. Kişinin yakınlarının tarif ettiği ve “tanıklı apne” olarak adlandırılan “uykuda, en az 10 saniye süren nefes durması”, uyku apnesinin en önemli semptomudur.
Uyku apnesinin tanısı nasıl konur?
Uyku apnesi tanısı, “polisomnografi” olarak adlandırılan uyku testi ile konmaktadır. Uyku testinde hasta, uyku laboratuvarında bir gece yatırılır. Hastaya, çeşitli elektrotlar bağlanarak beyin aktivitesi, kalp ritmi, nefes durması, horlaması, yatış pozisyonu, kan oksijen düzeyi; karın, göğüs kafesi, çene ve bacak hareketleri video kaydına alınır. Hekim tarafından değerlendirilen uyku testi kayıtlarında, uykuda nefes durması apne; yavaşlaması hipopne olarak kaydedilir. Polisomnografi testi, uyku sırasında nefes durması-azalması, oksijen düşmesi ve horlama olup olmadığını belirler. Nefes durma veya azalma sayısının bir saatte 5’in üzerinde olması durumunda uyku apnesi teşhisi konur.
Uyku apnesinin tedavi yöntemleri nelerdir?
Ciddi bir uyku bozukluğu olan uyku apnesi, tedavi edilmesi gereken önemli bir rahatsızlıktır. Tedavisi; apne çeşidine, apnenin derinliğine ve kişinin solunum yollarının özelliğine göre çeşitlilik göstermektedir.
Obez olan hastalar, endokrinoloji hekimi ve diyetisyen desteği ile mutlaka zayıflatılmalıdır. Ayrıca hastanın, sigara ve uyku ilacı kullanmaması istenir. Aynı zamanda başka hastalıklar varsa tedavi edilmelidir.
Bazı hastalarda apnelerin büyük çoğunluğu sırt üstü yatışlarda ortaya çıkmaktadır. Pozisyonel apne olarak adlandırılan bu durumda, hastanın sırt üstü yatmasını engellemek için pijamasının sırtına bir cep dikilerek içine tenis topu veya sert sünger konulabilir.
Yalnızca horlaması ve belirgin başka bir şikayeti veya rahatsızlığı olmayan hafif ve orta şiddetli uyku apnesi olan hastalarda, diş hekimi tarafından yapılan ağız içi araç tedavisine başvurulabilir. Ayrıca kulak burun boğaz hekimleri tarafından horlayan, hafif ve orta şiddetli apne sendromu olan bazı hastalara burun ve boğaza yönelik ameliyatlar yapılabilir.
CPAP (sürekli pozitif havayolu basıncı) adı verilen “hava makinesi” uyku apnesi tedavisinde oldukça etkilidir. CPAP, uyku apnesinin bilinen en iyi ve kesin sonuç veren tedavi yöntemidir. Bu cihaza bağlı bulunan maske, hastaya takılır ve doktor tarafından belirlenen basınçlı hava hastaya iletilir. Sürekli pozitif basınçlı hava verilmesi, uyku sırasında üst solunum yollarının kapanmasını engeller. Böylece apne ve horlama ortadan kalkar; hasta, gece boyunca kaliteli uyku uyur. Her hastaya gereken basıncın farklıdır. Bu nedenle uyku ve solunum cihazı verilecek hastalar, ikinci kez uyku laboratuvarına yatırılarak CPAP basıncı belirlenmelidir. Bu durum CPAP titrasyonu olarak adlandırılmaktadır.
Uyku apnesinin tedavi edilmemesi hangi sorunlara yol açar?
Uyku apnesi tedavisinin yapılmaması ya da aksatılması sonucunda;
Hipertansiyon
Kardiyak aritmiler
Sol kalp yetmezliği
Koroner arter hastalığı
İnme
Obezite
İnsülin Direnci
Diyabet gibi birçok sistemik ve vasküler hastalık gelişebilir.
Ayrıca uyku apnesi, uykuda ani ölüm nedenlerinden biridir. Uyku apnesinde ani ölüme yol açan nedenler şu şekilde sıralanabilir:
• Kalp hızı değişiklikleri
• Malign aritmiler
• İskemik kalp hastalıkları
• Kalp Krizi
Uyku apnesi gündelik hayatta hangi sorunlara neden olur?
Gece boyunca tekrarlayan apneler, uykunun bölünmesine ve hastanın uyku kalitesinin düşmesine neden olur. Hasta genellikle apneler nedeniyle uyandığının farkında değildir. Yaşanılan bu durum kişi tarafından “uykudan boğularak uyanma” olarak tanımlanmaktadır.
Apneler nedeniyle dokulara yeterli oksijenin gitmemesi; yorgun uyanmaya, gün içinde aşırı uykusuzluğa ve uyuma isteğine yol açar. Gün içinde yaşanılan uykusuzluk kişinin iş ve özel hayatını olumsuz etkiler.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
