Bağışıklık sağlamada en etkili yöntemlerden biri olan aşı, özellikle yaşlı bireylerde hayati önem taşıyor. Araştırmalar, Covid-19 pandemisiyle daha sık gündeme gelen aşıların, hastalıklardan korunmada oldukça etkili olduğunu gözler önüne seriyor.
Yaşlanmayla birlikte immün yanıtın da azalması aşıya verilen cevabın da azalmasına neden olur. Yaşlılarda bulaşıcı hastalıklara duyarlılık yükselir. Özellikle şeker, kronik akciğer ve böbrek hastalıkları, kanser ve beslenme bozuklukları gibi pek çok hastalık yaşla birlikte artar. Aşıyla önlenebilir hastalıklara karşı, bağışıklık sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle yaşlı bireylerin aşılanması en az çocukların aşılanması kadar önemlidir.
Ülkemizde “Genişletilmiş Bağışıklama Programı”kapsamında yaşlılara grip (influenza), zatürre (pnömokok) ve tetanoz aşıları uygulanmaktadır. Ayrıca gerekli görüldüğünde kuduz, suçiçeği, hepatit, menenjit, seyahat aşıları gibi diğer aşılar da önerilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) yaşlılık döneminde grip, zatürre ve tetanoz aşılarına ek olarak zona (herpes zoster) aşısını da önermektedir
Yaş Gruplarına Göre Aşılama Tablosu:
AŞI
50-59 YAŞ
60-64 YAŞ
65 YAŞ ÜSTÜ
Tetanoz
Difteri
Boğmaca
Primer immünizasyon tam ise 10 yılda bir rapel (ilk dozda asellüler boğmaca)
Primer immünizasyon tam ise 10 yılda bir rapel (ilk dozda asellüler boğmaca)
Td ile 10 yılda bir rapel
Herpes zoster
Önerilmiyor
Tek doz
Tek doz
Pnömokok
Riskli hasta grubuna 1 veya 2 doz
Riskli hasta grubuna 1 veya 2 doz
Tek doz
Influenza
Her influenza sezonundan önce tek doz
Her influenza sezonundan önce tek doz
Her influenza sezonundan önce tek doz
Hepatit A
Riskli hasta grubunda 2 doz
Riskli hasta grubunda 2 doz
Riskli hasta grubunda 2 doz
Hepatit B
Riskli hasta grubunda 3 doz
Riskli hasta grubunda 3 doz
Riskli hasta grubunda 3 doz
Kızamık
Kızamıkçık
Kabakulak
Riskli hasta grubunda 1 veya 2 doz
Riskli hasta grubunda 1 veya 2 doz
Önerilmiyor
Meningokok
Riskli hasta grubunda 1 veya daha fazla doz
Riskli hasta grubunda 1 veya daha fazla doz
Riskli hasta grubunda 1 veya daha fazla doz
Varisella
2 doz
2 doz
2 doz
Influenza Aşısı:
İnfluenza yaşlılarda, tüm hastalık ve ölümlerin en önemli nedenlerinden biridir. Pnömoni ve influenza ilişkili ölümlerin yüzde 90’ından fazlası 65 yaş ve üzeri kişilerdir. İmmün yaşlanma ve viral klirenste zayıflama nedeniyle yaşlı kişiler, influenza komplikasyonları açısından daha yüksek risk altında bulunmaktadır. Yaşlı kişiler aşılamadan fayda görmekte ve semptomları daha düşük şiddette seyretmektedir. Aşı, influenza insidansını ve şiddetini düşürmekte, influenza ile ilişkili hastaneye yatışları yüzde 48 oranında önlemektedir. Ayrıca pnömonileri, inme ve iskemik kalp hastalığı riskini azaltmaktadır.
Tetanoz-Difteri Toksoid Aşısı:
60 yaş ve üzerindeki bireylerde tetanoz enfeksiyonu riski, 20-59 yaş arası kişilere göre iki kat daha fazladır. 65 yaş üzeri kişilere önerilen aşı formu “Td”dir. Yaralanma sonrası aşılama aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Aşı öyküsü bilinmeyen ya da güvenilir olmayan kişilere; Td, dört hafta arayla iki doz, ikinci dozdan 6-12 ay sonra üçüncü doz uygulanır. 10 yılda bir rapel dozu (pekiştirme aşısı) yapılmalıdır.
Tetanoz için temas sonrası profilaksi:
Temiz minör yaralar
Diğer Bütün Yaralar*
Bağışıklama durumu
Td
TIG
TD
TIG
Bilinmiyor veya doz<3
Evet
Hayır
Evet
Hayır
>3 doz
Hayır**
Hayır
Hayır
Hayır
* Kirli, dışkı ve salya teması olan yaralanmalar, ısırık, yanık, donma, kurşun yarası, kesi yaraları, yanıklar, yabancı cisim batması.
**Son doz üzerinden geçen süre >10 yıl ise evet
Td: Tetanoz ve erişkin difteri toksoidi, TIG: Tetanoz İmmünglogülin
Pnömokok Aşısı:
65 yaş üzerinde, pnömokokal enfeksiyonların insidansı artar. Mortalite (ölüm) genellikle bakteriyemi ve menenjitle ilişkilidir. 50-70 yaş arasındaki bireyler için yüzde 40’ın altındayken, 70 yaş üzerindeki bireylerde risk yüzde 55’in üzerine çıkar. Aşı, pnömoni ve pnömokok ile meydana gelen invaziv hastalıklarda hastaneye yatışı ve ölümü engellemede yüzde 60-64 etkindir.
65 yaş üzerindeki kişilere, 23 serogrup içeren polisakkarid aşı (PPV23) şu şekilde uygulanır:
Eğer ilk doz 65 yaşından önce yapılmışsa tek doz aşılama, ilk aşılama 65 yaş üzerinde ve üzerinden en az 5 yıl geçmişse ikinci bir doz uygulama yapılır (Subkutan ya da İntramüsküler).
Pnömokok aşısı, başka bir bölgeden yapılmak koşuluyla bütün aşılarla aynı zamanda uygulanabilir.
65 yaş üstü tüm yetişkinlere PCV13 ve PPSV23 yapılması önerilmektedir. 65 yaş öncesi aşılanmış dahi olsalar tüm yaşlılara bir doz PPSV23 yapılmalıdır. Bununla birlikte PPSV23 dozları arasında beş yıllık bir minimum aralık muhafaza edilmelidir. PCV13 ise aşılamanın tekrarı -Rapel- uygun değildir.
Zona (Herpes Zoster) Aşısı:
Zona, yaşam boyunca bireylerin yaklaşık yüzde 30'unu etkileyen bir hastalıktır. Zonadan etkilenen kişilerin üçte ikisinden fazlası 50 yaşın üzerindedir. Latent varisella, zoster virüsünün reaktivasyonu sonucu ağrılı lokalize döküntüyle ortaya çıkar. Ayrıca immün yetmezliği ya da stres durumunda zonanın görülme oranı artar. Post-herpetik nevralji, ensefalit, miyelit, kranial ve periferik sinirlerin felci dahil en sık gözlenen komplikasyonlarıdır.
Zona aşısının hem sağlıklı bireylerde hem de diyabet ve koroner kalp hastalığı gibi kronik hastalıkları olan bireylerde zona riskini yüzde 55 oranında azalttığı gözlemlenmiştir.
Tek doz aşılamayla 60 yaş ve üstü kişilerde beş yıl boyunca zona enfeksiyonu oranını yüzde 51, postherpetik nevraljinin yüzde 67 oranında azaldığı belirlenmiştir.
60 yaş ve üzeri kişilere, daha önce zona (herpes zoster) enfeksiyonu olup olmamasına bakılmaksızın tek doz aşı yapılması önerilmelidir.
Koronavirüs Hastalığı:
Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19’a yakalananların ölüm oranı genç erişkinlerde yüzde bir, 60 yaş üzerinde yüzde 4, 70 yaş üzerinde yüzde 9, 80 yaş üzerinde yüzde 18’dir. Bu tabloda yaş ilerledikçe bağışıklığın zayıflaması ve diyabet, yüksek tansiyon gibi ek hastalıkların ortaya çıkması rol oynamaktadır. Henüz etkin bir tedavisi olmayan Covid-19’a karşı “maske-mesafe-hijyen” korunma önlemlerine ek olarak onay alan aşılar, risk grubunda olan yaşlılarla birlikte toplumda yaygın olarak uygulanmalı ve toplumsal bağışıklık sağlanmalıdır.
Sonuç olarak hastalıklara duyarlılığın arttığı yaşlılık döneminde sadece pandemi döneminde değil, her zaman önerilen aşılamaların yapılmasına, aşıyla önlenebilir hastalıklar ve komplikasyonlarından, ek hastalık yüklerinden korunmaya özen gösterilmelidir.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
