Kemoterapi, kanser hastalarının merak ettikleri, kimi zaman kaygılandıkları ancak sürecin doğru yönetilmesiyle yan etkilerin en aza indirilebildiği bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi tedavisini uygulama öncesi yapılan hasta bilgilendirmelerini ve uygulama sonrası takip aşamalarını Güven Hastanesi Onkoloji Bölümü’nden Sorumlu Hemşire Hale Sünbül ile konuştuk.
Kemoterapi nedir?
Kemoterapi; cerrahi tedavi öncesi, sonrası, radyoterapi ile birlikte ya da tek başına uygulanan bir tedavi yöntemidir. Kemoterapide ilaçlar kanser türüne, kanserin evresine ve hastanın durumuna göre farklılık gösterebilir. Hangi ilaçların, hangi dozda, hangi yoldan, hangi zaman aralığında uygulanacağını belirten kemoterapi protokolleri her hastaya özel olarak ve medikal onkoloji hekimleri tarafından hazırlanır. Onkoloji hekim muayenesi sonrası hastaya uygulanacak ilaç protokolü belirlendikten sonra uygun gün ve saate tedavi randevusu oluşturulur. Ardından vaka yönetimi hemşiresi ile görüşme planlanır ve alınacak tedaviye spesifik eğitim alınması sağlanır.
Kemoterapi uygulamalarının, özel eğitimli, konusunda uzman ve yetkin hemşireler tarafından yapılması çok önemlidir.
Kemoterapi öncesi ve sonrası hasta bilgilendirmede hangi sorular cevaplanmalıdır?
Kemoterapi öncesi yapılan bilgilendirmelerde hastaların sıklıkla soracağı şu sorulara yanıt vermesi önem taşımaktadır:
• Kemoterapi öncesi ve sonrası neler yapacağım?
• Nelere dikkat etmeliyim?
• Hangi durumlarda kimi arayacağım?
• Başıma ne gelecek, neler yaşayacağım?
Kemoterapi ilaçları hem ağızdan, hem de damar yolundan uygulanabilen ilaçlardır. Hastalara verilen eğitimler hem ağızdan, hem de damar yolundan verilen ilaçlara yöneliktir. Öncelikle hastanın ve yakınlarının uygun olduğu zamana göre yaklaşık 30-60 dakika sürecek bir eğitim planlanır. Bu eğitim, birkaç gün önce ya da tedaviden hemen önce yapılabilir. Tedavi planı, tedavide yer alan ilaçlar, ilaçların veriliş süresi, veriliş sırası, ilaçların olası yan etkileri, bu olası yan etkilerin olmaması ya da daha hafif atlatılması için sağlık çalışanlarının ve hastaların alması gereken önlemler, uygulamalar, olası yan etkilerin erken tanınması için belirti ve bulgulara yönelik bilgilendirmeleri içerir.
Kemoterapi ilaçlarının olası yan etkileri nelerdir?
Tedavi esnasında uygulanan kemoterapi ilaçlarına bağlı olarak enfeksiyonlara yatkınlık, kanama, yorgunluk, bulantı-kusma, ağızda yara, ishal, saç dökülmesi, cilt reaksiyonları gibi yan etkiler görülebilmektedir. Ancak bu yan etkiler her ilaca, ilacın dozuna ve hastanın durumuna göre değişiklik göstermektedir. Her hastamıza tedavisine uygun şekilde bireysel eğitim vermemizin nedenlerinden biri de budur. Kemoterapi ilaçlarını uygulamadan önce hastalarımıza bulantı ve kusma önleyici ilaçlar, alerji gelişmemesi için antialerjik ilaçlar ve sıvı desteği yapılmaktadır.
Kemoterapi tedavi sürecine yönelik verdiğimiz tüm bilgilerin yer aldığı, ihtiyaç duydukları bilgilere tekrar ulaşabilecekleri kemoterapi kitapçığı ve kemoterapi sonrası öneriler formu da hastalarımıza verilir.
Kemoterapi sürecinde diğer ilaçların kullanımı nasıl olmalıdır?
Hastalarımızın kemoterapi sonrası evde kullanmaları gereken ilaçları varsa, bu ilaçların ne amaçla kullanıldığı, adı ve dozu, günde kaç defa, ne zaman ve ne şekilde alınacağı, kaç gün kullanılacağı, kullanılması gereken ilaçlar bittikten sonra başlanması gereken ek ilaç varsa onların da yer aldığı bilgiler hakkında yazılı ve sözlü bilgilendirmeler yapılır.
Kemoterapi randevusu öncesinde hastaların sıklıkla sordukları sorular nelerdir?
Hastaların kemoterapi randevusuna gelmeden önce sıkça sordukları sorular şu şekilde sıralanabilir:
• Kemoterapi almaya geldiğimde nasıl bir yol izlememe gerekiyor?
• Kemoterapi randevumdan ne kadar süre önce hastanede olmalıyım?
• Kemoterapiye aç mı, tok mu gelmem gerekiyor?
• Yanımda refakatçi olabilir mi?
• Kemoterapi tedavisi sırasında yemek yiyebilir miyim?
• Kemoterapi tedavisi sırasında kıyafetim nasıl olmalı?
• Kemoterapi tedavisi öncesi kan aldırmam gerektiğinde aç mı tok mu olmam gerekiyor?
• Bir sonraki kemoterapi randevumu nasıl alacağım?
Bu ve buna benzer sorular için kurumumuzda tedavi başlanan her hastamıza, kemoterapi randevusu öncesi yapılması gerekenlerin yer aldığı bilgi formu ile birlikte gerekli eğitimler sağlanmaktadır. Kemoterapi uygulama sırasında beslenmeyle ilgili bilgilendirmeler diyetisyenlerimiz tarafından sağlanır
Hastalara kemoterapi uygulaması sırasında neler tavsiye edilir?
Kemoterapi uygulaması sırasında hastalarımızın rahatlaması ve odaklanması için, kitap okuma, resim/mandala yapma ve nefes egzersizi gibi rahatlatıcı uygulamalar yapmaları önerilir.
Kemoterapi uygulaması sonrasında neler olacak?
Kurumumuzda sürdürülen vaka yönetimi uygulamasının amacı; hastalarımıza ihtiyaç duydukları bilgileri vermek, hastalarımız ve yakınlarına danışmanlık ve rehberlik yapmak, ihtiyaç duyulan süreçlerde hastalarımızın kolaylıkla sağlık ekibi üyeleri ile iletişime geçmelerini sağlamaktır. Bu amaçla vaka yönetimi hemşiremiz kemoterapi uygulaması sonrası 3. ve 8. günlerde gün ve sekizinci günlerde hastalarımız ile telefon görüşmesi yaparak; uygulama sonrası yan etki durumunu değerlendirmekte, yaptığı değerlendirme sonrası ek öneriler sunmakta, ihtiyaç varsa hekimlerimizle iletişime geçerek veya hastamızın hekimi ile görüşmesini sağlayarak süreci kolaylaştırmaktır. Vaka yönetim hemşiremizin yaptığı telefon görüşmelerinin dışında da hastalarımız kemoterapi sonrası yaşadıkları herhangi bir probleme yönelik bizlerle iletişim kurabilmekte, sorularına yanıt alabilmektedirler. Hastalarımızın bizlere ulaşabilecekleri telefon numaraları eğitimler esnasında kendileri ile paylaşılmaktadır.
Tedaviye özgü hasta eğitimlerimizin yanı sıra meme kanserine bağlı mastektomi yapılan hastalarımıza lenfödem gelişimini önlemek amacıyla gerekli önerilerde bulunulmakta, lenfödem gelişme riski yüksek olan hastalarımız için uzman fizyoterapistlerimiz ile gerektiğinde işbirliği sağlanmaktadır.
Sonuç olarak kemoterapi tedavisi hem yan etkileri, hem de sıklıkla birden fazla kemoterapi ilacının kombine kullanılması nedeniyle baş edilmesi güç bir durumdur. Bizler bilgi birikimimiz, uzmanlığımız ve deneyimimizle sizlerin bu süreci daha iyi ve konforlu bir şekilde atlatabilmeniz ve yaşayabileceğiniz zorluklarla baş edebilmeniz için her zaman destek vermeye çalışmaktayız. Sağlıklı günler dileriz.
Sağlık rehberimizden içerikler görüntüleyin.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
