COVID-19 pandemisi açısından yüksek riskli grupta yer alan 65 yaş ve üzeri bireylerin bu süreci evde geçirmeleri önem taşıyor. Bununla birlikte, uzun soluklu bir dönem haline gelen pandemi nedeniyle sosyal ortamlardan uzak kalan yaşlı ve özellikle demans hastası bireylerin fiziksel, duygusal, sosyal ve bilişsel işlevselliklerinin olumsuz etkilenmemesi için bazı önlemler almak gerekiyor. Güven Çayyolu Sağlıklı Yaşam Kampüsü Sosyal Hizmet Uzmanı Buse Buket Şener, izolasyon sürecindeki demans hastası bireylerin iyilik hallerinin korunması için evde yapılabilecek psikososyal uygulamalar hakkında bilgi verdi.
Evde kalan demans hastaları zamanlarını aktif değerlendirmeli
Bireyin, düşünme, hatırlama, öğrenme, karar alma ve problem çözme gibi yeteneklerini kaybettiği, durağan bir hastalık olmayan demans hastalığı, kognitif fonksiyon kaybına, sosyal işlevsellikte ve günlük yaşam aktivitelerinde adım adım gerilemeye ve davranışlarda değişime yol açmaktadır. Bu süreç demans hastası bireyin fiziksel, sosyal, bilişsel ve psikolojik açıdan sürekli değişim halinde olması anlamına gelmektedir. Demans hastası bireylerin pandemi nedeniyle uzun süre evde kaldıkları bu dönemde zamanlarını aktif değerlendirilmeleri bu değişim sürecini olumlu yönde destekleyici nitelikte olacaktır. Ayrıca birey ve bakım verenlerin izolasyon dönemine daha rahat adapte olmalarını da kolaylaştıracaktır.
Psikososyal uygulamalar, demans hastalarının iyilik hallerinin korunmasına fayda sağlıyor
İşlevsel performansta bozulma, demans hastalığının belirgin bir özelliğidir. Demans hastası bireylerin günlük yaşamlarını daha kaliteli sürdürebilmeleri ve beslenme, barınma, sağlık, kendini oluşabilecek tehlikeden koruma gibi temel ihtiyaçlarını bağımsız şekilde yürütebilmeleri için sosyal ve bilişsel kapasitelerinin güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, demansta medikal tedaviye destek olarak kullanılan sosyal ve bilişsel işlevselliği artırıcı psikososyal uygulamaların yeri büyük önem taşımaktadır. Bu uygulamalar; bilgi birikimi ve öğrenme becerisini korumayı, anıları canlandırmayı ve pekiştirmeyi, rutin yaşam aktiviteleri ve günlük faaliyetlerde iyileşme sağlamayı, belleği ve odaklanma yeteneğini güçlendirmeyi, dikkati yapılan işe yoğunlaştırma süresini artırmayı, algılama ve kavrama becerisini geliştirmeyi, sosyal-bilişsel işlevselliği korumayı ve güçlendirmeyi, benlik saygısını yükseltmeyi amaçlamaktadır.
Demans hastalarının işlevselliklerini geliştirmeye yönelik evde uygulanabilecek psikososyal uygulama önerileri şu şekilde sıralanabilir:
• Aktiviteye başlamayı kolaylaştırmak ve sürekliliğini sağlamak için; demans hastasının yaşam öyküsü göz önünde bulundurularak, ilgi alanları, uğraşıları doğrultusunda keyif alacağı aktiviteler tercih edilmelidir.
• Demans hastalarının güne maarif takvimi ile başlamaları gerçeklik yöneliminin oluşturulması açısından önemlidir. Günün takvim yaprağı, birey okuyabiliyorsa kendisi tarafından, okuyamıyorsa bakım verenleri tarafından her sabah okunmalıdır. Bu aktivite zaman oryantasyonunu kazanmasında bireye yardımcı olacaktır.
• Bahçe imkanı varsa yaşlı bireyin bahçede bitki, çiçek ya da ağaçların sulama işlemini gerçekleştirmesi, bakımını yapması, bahçe imkanı yoksa da evde bitki ve çiçek yetiştirmesi sağlanabilir. Bu aktivite bireye keyifli bir zaman sunarken fiziksel bir hareketlilik de sağlayacaktır. Ayrıca kendi bakımını sağladığı bitkinin büyüdüğünü görmek bireyin başarma arzusunu, yapılan işe odaklanma süresini artırmayı ve kendine güven duygusunu geliştirmeyi destekleyecektir.
• Demanslı bireylerin kişi, yer ve zaman yönelimini sağlamak, yaşam içinde ilgi duydukları alanları gün yüzüne çıkartmak adına yaş almış kişiler ile birlikte yapılacak diğer aktiviteler ise şu şekilde sıralanabilir:
Etkinliğe katılmayı reddederse ısrarcı olmayın
Tüm bu etkinliklere başlamadan önce birey aktiviteyi yapmak istemeyebilir. Bu önerinize sinirli, çevre ile ilgisiz, duygusuz, kayıtsız karşılık verebileceği gibi rahatsız, huzursuz davranışlar da sergileyebilir. Böyle durumlarda ısrarcı olmadan, yanına oturarak yapmak için planladığınız etkinliği bireyin de görebileceği şekilde kendiniz uygulayabilirsiniz. Bu süreci devam ettirmeniz bir süre sonra bireyin de size katılmasını sağlayacaktır. Yapılan araştırmalar aktivite öncesi gerçekleştirilen olumsuz davranışların aktiviteye katılım sonrasında iyileşme sağladığını ortaya koymaktadır.
Günlük ve haftalık programlar hazırlayın
Demanslı bireyler için yaşamın planlı bir şekilde devam ettirilmesi önemlidir. Yaşlı birey de dahil edilerek günlük ya da haftalık program hazırlanabilir. Rutini birey ile birlikte oluşturmak ve uygulamak kendisini güvende ve rahat hissetmesini sağlayacaktır. Bireyin tüm gününü içeren bu program, işlevselliğe yönelik çalışmalara da uyumunu kolaylaştıracaktır.
Sağlık rehberimizden içerikler görüntüleyin.
Periyodik olarak haber bültenimizi size ulaştıralım.
Nesilden nesile hayat bize GÜVEN diyor.
Güven Hastanesi hizmet standartları ile JCI tarafından akredite edilmiştir. JCI şikayet bildirimlerinizi buraya tıklayarak yapabilirsiniz.
Kişisel verilerin korunması ve işlenmesi politikalarına ilişkin aydınlatma metnimize buradan kişisel veri işleme envanteri ve kişisel verilerin korunması politikamıza ise buradan ulaşabilirsiniz.
